Όταν η αφθονία μοιάζει παρελθόν, ενώ ο καπιταλιστικός Λόγος ακόμα ακμάζει, κυριαρχεί ο διχασμός, η ανησυχία. Ο φόβος της ανεπάρκειας, ο φόβος του μέλλοντος, καλλιεργείται. Οι κρίσεις πανικού παρατηρούνται όλο και πιο συχνά από τους ειδικούς ψυχικής υγείας. Υπό την σκιά της απειλής και του κινδύνου, δεν μπορεί κανείς παρά να περιμένει τα χειρότερα.
Η συνεχής καθοδήγηση, μέσω του φόβου, καταλήγει να παθητικοποιεί. Ας αναλογιστεί κανείς, πως φαινόταν η έννοια της χρεοκοπίας για την Ελλάδα πριν 4 χρόνια και πώς τώρα. Σήμερα, μοιάζει ως μια έννοια πιο συνηθισμένη και απλή. Σαν ο κόσμος να συνήθισε στην απάθεια. Η ανησυχία έγινε μια μόνιμη κατάσταση, συνηθισμένη και οδήγησε στην παθητικοποίηση. Βέβαια, αυτό μεθοδεύτηκε με τη δημαγωγία. Τόσο, ώστε ο πολίτης κατέληξε να περιμένει το τέλος, την καταστροφή για να απελευθερωθεί από το φόβο του φόβου.
Η απελευθέρωση αυτή, ακολουθεί αντίθετη πορεία. Βασίζεται στον ίδιο το φόβο και τα παράγωγά του. Τη βία, την ωμότητα, την αταξία και την ανομία. Δεν γνώρισαν τυχαία την άνοδο στο πολιτικό στερέωμα τα ακροδεξιά κόμματα. Και πολίτες εξέλεξαν τέτοιου είδους πολίτες – πολιτικούς, δίνοντάς τους ισχύ, χωρίζοντας τους ανθρώπους ανάλογα με την υπεροχή, σαν να γεννήθηκε μια νέα γενιά ολοκληρωτισμού.
Η τακτική του διαίρει και βασίλευε και η πόλωση εξυπηρετούν και εξυπηρετούσαν πολύ περισσότερο τα συμφέροντα της εξουσίας. Οι πολιτικοί παίζουν με τις λέξεις. Επιρρίπτουν τις ευθύνες ο ένας στον άλλο. Υπάρχουν συγκαλύψεις, ιστορικές παραχαράξεις. Και βέβαια ένας λαός παρατηρεί πολύ καλά τα ψέματα των πολιτικών του αρχηγών. Η πολιτεία έτσι, διδάσκει την υποκρισία, την αδιαφορία. Η ανεντιμότητα έγινε σιγά σιγά κουλτούρα. Και όχι άδικα – πολύ λίγοι πολίτες πιστεύουν πια στους θεσμούς. Οι κανόνες παραβλέπονται, πολλές φορές κυνικά. Μοιάζει πως η γενιά μας μαθαίνει να αποδέχεται την απενοχοποίηση του εγωτισμού και την ικανοποίηση των αντικοινωνικών ενορμήσεων.
Και βέβαια, οι καταπιεσμένοι είναι εχθροί του πολιτισμού. Μάχονται τα παράγωγά του. Δεν μπορούν να πιστέψουν σε ιδανικά, να προάγουν αξίες, ζουν καχύποπτα. Μισώντας όμως κανείς το παρόν, δεν μπορεί να δει καθαρά ούτε το παρελθόν, ούτε μπορεί να ελπίσει για το μέλλον. Φυσικά, δε γίνεται να μην είμαστε επιφυλακτικοί, ούτε μπορούμε να θρέφουμε αυταπάτες, αλλά χρειάζεται μια αρχή: και σε επίπεδο χρονολογικό και σε επίπεδο ηθικής.
Κατέχουμε τη νόηση, μα πολύ περισσότερο την επινόηση, που θα χαράξει έναν Άλλο δρόμο. Αντί να μιμηθούμε λοιπόν το παρελθόν και εμμονικά να μείνουμε προσκολλημένοι σε αυτό και να ζούμε με τα κατάλοιπά του φερόμενοι ως κοινωνικοπολιτικά ηττημένοι, μπορούμε να προβληματιστούμε και πάλι για το ήθος μας και για τον αυτοσεβασμό που πρωτίστως μας αξίζει καθότι με αυτόν, γινόμαστε πραγματικά πλουσιότεροι.
Ποιος είναι πολίτης; Πολίτης είναι αυτός που είναι ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί.
Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
