Το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη είναι ένα γεγονός που δεν πρόκειται να ξεπεραστεί. Μετά το πρώτο μεγάλο σοκ, σκεφτήκαμε πόσο λίγο απείχαμε από το να βρισκόμαστε εμείς σε εκείνα τα βαγόνια. Ή πόσο εύκολα θα μπορούσε να συμβεί σε κάποιο άλλο μέσο μεταφοράς που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Όσο λανθασμένη αποδείχθηκε η αίσθηση ασφάλειας όσων μετακινούνταν με το τρένο, άλλο τόσο λάθος αντιληφθήκαμε ότι είμαστε κι εμείς που τόσο καιρό θεωρούσαμε δεδομένα ορισμένα πράγματα.
Η μετωπική σύγκρουση τρένων είναι ένα ακραίο σενάριο, που δε θα έπρεπε να μας απασχολεί εν έτει 2023. Έγινε πραγματικότητα μπροστά στα μάτια μας όμως και γι’ αυτό ο θυμός και η αγανάκτηση ήταν εξίσου μεγάλα με το μέγεθος της καταστροφής.
Μπορούμε να πούμε πως αυτή ήταν μια τραγωδία που αφορούσε νέους. Νέοι χάθηκαν (στο μεγαλύτερο βαθμό), νέοι θρήνησαν φίλους και συμφοιτητές, νέοι εξοργίστηκαν για τη χώρα στην οποία καλούνται να ονειρευτούν και να χτίσουν το μέλλον τους. Αναπόφευκτα, το γεγονός απέκτησε πολιτική διάσταση. Φάνηκε στις παρεΐστικες κουβέντες, φάνηκε όμως και στις κινητοποιήσεις όπου συμμετείχαν άτομα για πρώτη φορά, γιατί για πρώτη φορά ένιωσαν τόσο έντονη την ανάγκη να διαδηλώσουν και να χρησιμοποιήσουν τη φωνή τους.
Έρευνα του Eteron λοιπόν, έδωσε μια εικόνα για το πώς αντιμετώπισε η νέα γενιά την τραγωδία στα Τέμπη, τα συναισθήματα και τις απόψεις που κυριάρχησαν στις ηλικίες 17 – 34 ετών, δίνοντας έμφαση στη συμμετοχή τους στις κινητοποιήσεις μετά το δυστύχημα. Τα στοιχεία αυτής συνέλεξε η aboutpeople στα μέσα Απριλίου του 2023, σε δείγμα 634 ατόμων.
Οργή και απελπισία τα κυρίαρχα συναισθήματα των νέων
Πέρα από θλιμμένοι για την απώλεια τόσων ανθρώπων, οι νέοι είναι θυμωμένοι κι απελπισμένοι. Όταν ξυπνάς κι αντικρίζεις ένα πολύνεκρο δυστύχημα που θα μπορούσε να αποφευχθεί αλλά δεν μερίμνησε κανείς γι’ αυτό, τότε λογικό να απελπίζεσαι. Αισθάνεσαι μετέωρος όταν η πολιτεία που νόμιζες ότι θα σε προστάτευε τελικά αποδεικνύεται ότι θέτει εν γνώση της τη ζωή σου σε κίνδυνο.
Συγκεκριμένα, η οργή καταλαμβάνει την πρώτη θέση με 43,7%, τη δεύτερη η απελπισία με 19,7% και τρίτη το αίσθημα της ντροπής με 17,4%. Η αισιοδοξία πως κάτι θα αλλάξει από την άλλη, έπιασε μόλις 3,1%.
Το μεγαλύτερο μέρος των συμμετεχόντων ρίχνουν την ευθύνη στην κυβέρνηση και σε όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις με ποσοστά 59,5% και 58,3% αντίστοιχα. Ακολουθούν η λειτουργία του δημοσίου με 28,8% και οι ιδιωτικοποιήσεις με 22,8%.
Το ποσοστό συμμετοχής νέων στις κινητοποιήσεις σημείωσε ρεκόρ, αλλά οι περισσότεροι δεν εντάχθηκαν σε οργανωμένο μπλοκ
Όπως είπαμε, η μεγάλη τραγωδία των Τεμπών προκάλεσε και ανάλογες αντιδράσεις. Είδαμε τεράστιες κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα που όμοιές τους είχαμε χρόνια να δούμε και επικράτησε γενικότερα μια ένωση στην κοινωνία απέναντι σε μια αδιαμφισβήτητη αδικία. Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα στοιχεία της έρευνας της Public Issue που δημοσιεύτηκε στις 21 Μαρτίου 2023, το ποσοστό συμμετοχής σε επίπεδο γενικού πληθυσμού 17 ετών και άνω ανέρχεται σε 30%, σημειώνοντας ρεκόρ 12ετίας στις μηνιαίες μετρήσεις της Public issue.
Το 37.8% του δείγματος της παρούσας έρευνας λοιπόν, δήλωσε ότι συμμετείχε σε δράσεις διαμαρτυρίας για το δυστύχημα των Τεμπών, όπου το 64.6% απάντησε «Όχι, μόνος μου ή με φίλους/ες μου» ενώ το 31.1% σημείωσε «Ναι, σε οργανωμένο μπλοκ».
Σε σχετικό ερώτημα, «Από πού κυρίως πληροφορηθήκατε για τις κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν;», το 54.3% απάντησε «Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης» και ένα 10.6% «Πολιτική Συλλογικότητα/Συλλόγους/ Σωματεία».
Στην κατηγορία των πρώτη φορά διαδηλωτών/τριών, η πλειοψηφία δηλώνει ως κυρίαρχο συναίσθημα την ανασφάλεια και όχι την οργή. Ενώ η πλειοψηφία, σε ποσοστό 70% σχεδόν, συμφωνεί με την άποψη ότι η αστυνομία αντιμετώπισε με υπέρμετρη βία τις δράσεις διαμαρτυρίας για τα Τέμπη.
Τι πρέπει να αλλάξει για να ανακτήσουν οι σιδηρόδρομοι την εμπιστοσύνη των επιβατών
Από τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου κι έπειτα, έχουν γίνει πολλές κουβέντες για το τι πρέπει να αλλάξει στους σιδηρόδρομους για να αποτινάξουν το μαύρο γεγονός από πάνω τους και να γίνουν ξανά η πρώτη επιλογή του επιβατικού κοινού. Με πλήθος κόσμου να τάσσεται κατά των ιδιωτικοποιήσεων, αντίστοιχα μεγάλο ποσοστό του δείγματος (38,3%) δήλωσε ότι το έργο Trainose/Hellenic Train πρέπει να επανακρατικοποιηθεί. Ενώ η απάντηση «Να αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας περισσότερες λειτουργίες σε σχέση με το κράτος ως προς το επιβατικό έργο» συγκέντρωσε λιγότερο από τις μισές ψήφους, το 16,2%.
Η ψήφος σημαντικό εργαλείο αλλαγής – 82,1% νέων σκοπεύει να ψηφίσει στις επερχόμενες εκλογές
Στην ερώτηση «Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να βελτιωθεί η ζωή σας;», το μεγαλύτερο ποσοστό (66,2%) θεωρεί πως η προσωπική προσπάθεια παίζει καταλυτικό ρόλο, ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκουμε την ψήφο (35,2%). Το υπερδιπλάσιο ποσοστό ωστόσο, σκοπεύει να συμμετάσχει στις επερχόμενες εκλογές, και συγκεκριμένα το συντριπτικό 82,1%.
Από την άλλη, το διάστημα που έχει περάσει από την ημέρα της τραγωδίας και τις κινητοποιήσεις φαίνεται να έχει καταλαγιάσει κάπως τα νερά, καθώς στην ερώτηση «Ψηφίζοντας στις εκλογές της 21ης Μαΐου, ποια 2 από τα παρακάτω ζητήματα θα επηρεάσουν την ψήφο σας;», η «Τραγωδία των Τεμπών» απέσπασε ποσοστό 18.5%, με τις κατηγορίες «Ακρίβεια – Πληθωρισμός», «Οικονομία – Ανάπτυξη», «Δικαιοσύνη – Διαφάνεια» να προπορεύονται με ποσοστά 43.4%, 43% και 40% αντίστοιχα.
Τέλος, «καμία ιδεολογία» είναι η απάντηση που «κερδίζει» με ποσοστό (22,2%) στην ερώτηση ποια ιδεολογία-πολιτικό ρεύμα εκφράζει το μεγαλύτερο μέρος του δείγματος, με τον δημοκρατικό σοσιαλισμό να ακολουθεί με 14,7%, τη σοσιαλδημοκρατία με 12,4%, τον φιλελευθερισμό με 11,3% και τον εθνικισμό με 5,6%.
Η ακρίβεια, η οικονομία, η δικαιοσύνη/διαφθορά είναι τα κύρια ζητήματα που απασχολούν όπως φαίνεται τη νέα γενιά, με τα Τέμπη να εντείνουν την κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς, και συγκεκριμένα στην κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα γενικότερα, που συγκεντρώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά δυσπιστίας. Αντίστοιχα, είναι και τα ευρήματα για τα ΜΜΕ, με τους νέους και τις νέες να γυρνάνε την πλάτη τους στην τηλεόραση (86,7% απαντούν ότι δεν την εμπιστεύονται καθόλου ή όχι και τόσο), αλλά και τις εφημερίδες (72,2%), ενώ αντίθετα προκρίνουν ως δίκτυα πληροφόρησης τα ενημερωτικά sites και το κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον.
