Πάνε δύο χρόνια απ’ όταν συστηθήκαμε πρώτη φορά με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση κι ακόμα δεν έχουμε καταλήξει τι προτιμάμε. Σίγουρα ξέρουμε ότι και οι δύο τρόποι έχουν τα θετικά και τα αρνητικά τους και πως υπό κανονικές συνθήκες, ένα ιδανικό σενάριο θα ήταν ο συνδυασμός τους.
Επειδή λοιπόν πρόκειται για ζήτημα που έχει σηκώσει πολλή κουβέντα και το οποίο εξετάζεται ως προς τις δυνατότητές του, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης πραγματοποιήθηκε έρευνα για να βγάλουμε ένα πρώτο συμπέρασμα από αυτούς που επηρεάζονται άμεσα: τους φοιτητές. Σε αυτήν συμμετείχαν 2.372 φοιτητές και φοιτήτριες από 16 τμήματα, ενώ η ερευνητική ομάδα αποτελούνταν από τα μέλη ΕΔΙΠ του ΑΕΙ, Μαρίνα Παπαδάκη και Περικλή Δράκο, και την υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, Χαρά Κόκκινου.
Το συμπέρασμα ήταν αναμενόμενο. Το μεγαλύτερο ποσοστό ζητάει υβριδική διδασκαλία, και οι λόγοι δεν είναι μόνο εκπαιδευτικοί αλλά και οικονομικοί.
Σύμφωνα με την Καθημερινή, 3 στους 10 (30,2%) δήλωσαν πως διαθέτουν εξοπλισμό κάτω του μετρίου και συμμετείχαν στην τηλεκπαίδευση από μειονεκτική θέση. «Είχα αποκλειστεί από την εκπαίδευση για ένα χρόνο επειδή δεν είχα μικρόφωνο, κάμερα και ο κοινόχρηστος υπολογιστής και το Ίντερνετ χάλασαν», ανέφερε φοιτητής Επιστήμης Υπολογιστών. Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας επηρεάζει την ποιότητα του τεχνολογικού εξοπλισμού, ενώ επίσης παρατηρείται πως φοιτητές από πόλεις έχουν καλύτερες ψηφιακές δεξιότητες σε σχέση με φοιτητές από αγροτικές και ημιαστικές περιοχές.
Όπως αναφέρει φοιτήτρια των Οικονομικών Επιστημών, «η μόνιμη κατοικία μου είναι σε νησί, όπου το δίκτυο του Ίντερνετ δεν είναι και το καλύτερο. Σε συνδυασμό με άλλα τρία άτομα στο σπίτι να παρακολουθούν μαθήματα online δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό την παρακολούθηση μαθημάτων για όλους, με αποτέλεσμα σε εξεταστική να με ‘πετάξει’ και να αποκλειστώ από την εξέταση σε δύο μαθήματα».
Μιλώντας με αριθμούς, ένα 64,1% φαίνεται να μη διαθέτει πάντα σύνδεση στο διαδίκτυο και άρα αδυνατεί να συμμετέχει στο μάθημα.
Μερικές ακόμα αδυναμίες της τηλεκπαίδευσης σύμφωνα με την πλειοψηφία των φοιτητών, είναι η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη επικοινωνίας και αλληλόδρασης με τους συμφοιτητές και τους διδάσκοντες, η κούραση λόγω της παρακολούθησης μαθημάτων μέσω οθόνης και η αδυναμία συγκέντρωσης.
Στον αντίποδα, το 53,4% υποστηρίζει ότι η τηλεκπαίδευση τους εξασφαλίζει παραπάνω χρόνο μέσα στην ημέρα τους, λόγω των περιορισμένων μετακινήσεων, καθώς και ότι έχουν προσαρμοστεί σε αυτήν (58,3%).
Οι θετικές αξιολογήσεις της εμπειρίας της τηλεκπαίδευσης είναι υπερδιπλάσιες (46,7%) των αρνητικών (19%), με τα τμήματα των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, που έχουν κυρίως θεωρητικά μαθήματα, να τείνουν να έχουν υψηλότερο βαθμό ικανοποίησης από τα τμήματα Θετικών Επιστημών που έχουν εργαστήρια.
Όλα τα τμήματα προτιμούν την εκπαίδευση με φυσική παρουσία, με διαφορετικό βαθμό αποδοχής από τμήμα σε τμήμα.
Φοιτητές από μεγάλα έτη έχουν υψηλότερο ποσοστό προτίμησης της τηλεκπαίδευσης συγκριτικά με τους φοιτητές μικρότερων ετών. Το 5,3% και το 10,3% των φοιτητών που δηλώνουν πως η τηλεκπαίδευση είναι πολύ καλύτερη ή καλύτερη από τη δια ζώσης έχουν μέσο όρο ετών φοίτησης 4,88 και 4,38, αντίστοιχα. Στον αντίποδα, όσοι θεωρούν τη δια ζώσης πολύ καλύτερη ή καλύτερη από την τηλεκπαίδευση είναι 2,96 και 3,54 αντίστοιχα.
Ως προς τα μοντέλα εκπαίδευσης, κυριαρχεί η παραδοσιακή διδασκαλία στις αίθουσες, με τους φοιτητές ωστόσο να εκφράζουν προτίμηση προς την περαιτέρω ενσωμάτωση της ψηφιακής διδασκαλίας στην παραδοσιακή. Οι 6 στους 10 (61,2%) επιλέγουν ένα υβριδικό μοντέλο ΑΕΙ, με το 48,3% να τάσσεται υπέρ της δια ζώσης διδασκαλίας ως βασική μέθοδο, και το υπόλοιπο 12,9% υπέρ της εξ αποστάσεως.
Το 34,4% των συμμετεχόντων στην έρευνα, επιλέγει μόνο δια ζώσης εκπαίδευση και το 4,4% μόνο τηλεκπαίδευση!
Πιο «τεχνοφιλικές» προσεγγίσεις εμφανίζονται στα μεγαλύτερα έτη και συνδέονται με παράγοντες όπως η δυσκολία αποφοίτησης, τα οικονομικά προβλήματα, η φοίτηση από τον τόπο κατοικίας μακριά από την έδρα του ΑΕΙ.
Οπως παρατηρεί ο κ. Ζαϊμάκης, «οι επιλογές αυτές, όπως φαίνεται από τα ποιοτικά δεδομένα περιλαμβάνουν μια ευρεία γκάμα προτάσεων. Από την απλή ενίσχυση διαφόρων συμπληρωματικών μορφών ψηφιακής μάθησης (ασύγχρονη εκπαίδευση, χρήση e-learn, προσκλήσεις διδασκόντων σε επιμέρους διαλέξεις με τηλεδιάσκεψη κ.λπ.) μέχρι την εφαρμογή παράλληλων συστημάτων εκπαίδευσης ανάλογα με το είδος των μαθημάτων, π.χ. εργαστηριακά μαθήματα με φυσική παρουσία και θεωρητικά με τηλεδιασκέψεις ή ακόμη και τη διαμόρφωση υποδομών για την παράλληλη διδασκαλία στην αίθουσα διδασκαλίας και σε ψηφιακές αίθουσες για όσους αδυνατούν να παρακολουθούν με φυσική παρουσία τα μαθήματα λόγω οικονομικών ή άλλων δυσκολιών».
Από την πλευρά της, μια φοιτήτρια του Τμήματος Φυσικής ανέφερε στην έρευνα:
Είμαι πρωτοετής και νιώθω ότι βαδίζω στο κενό. Δεν έχω ιδέα πώς είναι τα μαθήματα στο αμφιθέατρο, πώς είναι η βιβλιοθήκη στο πανεπιστήμιο και πώς είναι τα πρόσωπα των συμφοιτητών μου. Προσπαθώ να μην αποσυντονίζομαι, αλλά είναι αδύνατον, αφού όλοι μου οι φίλοι είναι μακριά και εγώ δεν μπορώ να γυρίσω στο Ρέθυμνο λόγω των μέτρων. Είναι απογοητευτική η κατάσταση!
Ενώ μια άλλη φοιτήτρια, μεγαλύτερου έτους του ίδιου τμήματος, απάντησε πως «η τηλεκπαίδευση άνοιξε νέους ορίζοντες εκπαίδευσης, αφού με αυτό τον τρόπο μπορούμε χωρίς έξοδα διαμονής και μετακίνησης να σπουδάσουμε αυτό που πραγματικά αγαπάμε. Δεν ξοδεύουμε άσκοπο χρόνο σε μετακινήσεις –ούτε χρήματα για φαγητό– για τα μεσοδιαστήματα των μαθημάτων, με αποτέλεσμα να έχουμε και περισσότερο χρόνο για την οργάνωση των σπουδών (διάβασμα κ.λπ.) αλλά και να κάνουμε οικονομία. Βοηθάει άτομα που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να σπουδάσουν σε άλλο τόπο».
