Όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσο κι αν αλλάζουν οι εποχές και οι απαιτήσεις τους, η ζήτηση ορισμένων σχολών θα παραμένει ίδια. Τα μεγάλα ονόματα του μηχανογραφικού – όλοι έχουμε κατά νου ποια είναι αυτά – θα ελκύουν τους περισσότερους υποψήφιους, που θα προσπαθούν να μπουν είτε άμεσα, είτε έμμεσα (μέσω μεταγραφής).
Αυτό ωστόσο οδηγεί σε μια προβληματική κατάσταση: το «ξεχείλισμα» των τμημάτων.
Ναι μεν υπάρχει όριο στους εισακτέους, αλλά όπως αναφέρουν πανεπιστημιακοί στην Καθημερινή, δεν τηρείται ακριβώς… «Ζητάμε 50 εισακτέους μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων, αρχικά ορίζονται από το υπουργείο Παιδείας 100 και καταλήγουμε στους… 200», τονίζουν.
Οι εμβληματικές σχολές των ελληνικών πανεπιστημίων, με εγνωσμένου κύρους ακαδημαϊκό έργο και ισχυρά πτυχία στην αγορά εργασίας, επωμίζονται ετησίως το βάρος των «παράπλευρων» εισροών εισακτέων, από μετεγγραφές και… λοιπές κατηγορίες με κοινωνικά ή άλλα κριτήρια.
«Κινδυνεύουμε με υπερχείλιση αιθουσών και αμφιθεάτρων», λέει ο πρύτανης του ΕΜΠ, Ανδρέας Μπουντουβής και ξέρουμε ότι δεν είναι υπερβολή. Για την ακρίβεια, ο κίνδυνος αυτός αποτελεί πραγματικότητα για πολλές σχολές (βλ. περιστατικό πτώσης από παράθυρο στο ΑΠΘ).
Βάσει πρόσφατων στοιχείων:
– Στην Ιατρική Αθηνών οι εισακτέοι από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις ήταν 165 και ο τελικός αριθμός που δέχθηκε η σχολή έφθασε τους 360, αύξηση 118,2%.
– Στη Νομική Αθηνών ο τελικός αριθμός φοιτητών ήταν 796, κατά 102,5% πάνω από τους αρχικούς 393
– Στις σχολές του ΕΜΠ – με πλέον επιβαρυμένη την πιο περιζήτητη, των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών – ο αρχικός αριθμός ήταν 184 και ο τελικός 279, αύξηση δηλαδή 71%. Ίδια κατάσταση επικρατεί και στις αντίστοιχες σχολές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στο εξειδικευμένο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στοιχεία ακόμα δείχνουν ότι για το ΕΜΠ, οι εισακτέοι τις χρονιές 2019, 2020, 2021 και 2022 ήταν, αντίστοιχα, 1.092, 986, 1.010 και 1.001, ενώ το ίδρυμα είχε προτείνει στο Yπουργείο 750. Με τις μετεγγραφές και άλλες ειδικές κατηγορίες, οι εισαχθέντες ανήλθαν σε 1.984 (το 2019), 1.784 (το 2020), 1.774 (το 2021) και 1.546 (2022). Δηλαδή, η αύξηση του τελικού αριθμού των φοιτητών λόγω της προσθήκης εκείνων από τις «άλλες κατηγορίες» κυμαίνεται τα τελευταία χρόνια από 82% το 2019 έως 55% το 2022.
Υπερδιπλάσιο αριθμό φοιτητών σε σχέση με όσους εισάγονται από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις καταλήγουν να έχουν και οι περιζήτητες σχολές του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως η Ιατρική και η Νομική, στις οποίες η αύξηση ξεπερνά το 100%. Επίσης, στο Τμήμα Ψυχολογίας οι 167 εισακτέοι από μετεγγραφές έφθασαν τους 300. Συνολικά, στο ίδρυμα οι εισακτέοι μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων ήταν 6.020 και μέσω των άλλων κατηγοριών κατέληξαν σε 8.519, με μέση αύξηση 41,5%.
«Ο ανώτατος αριθμός εισακτέων, αυτός που επί χρόνια ζητεί το υπουργείο από τα ιδρύματα να του προτείνουν αλλά σταθερά τελικά τον αγνοεί, καθορίζει τη δυνατότητα της άρτιας εκπαίδευσης των φοιτητών, σημαντικό συστατικό της οποίας, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, είναι τα εργαστήρια. Όπως είναι προφανές, τα εργαστήρια απαιτούν φυσική παρουσία και δεν έχουν την ευχέρεια της όποιας υποκατάστασης μέσω τηλεκπαίδευσης ή άλλων μεθόδων», σημειώνει στην Καθημερινή ο πρύτανης του ΕΜΠ, Ανδρέας Μπουντουβής.
«Ένα μέρος των μετεγγραφόμενων στο ΕΜΠ έχουν κατά κανόνα έως και σοβαρές δυσκολίες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός εκπαιδευτικού προγράμματος επιπέδου ‘κανονικών’ φοιτητών του ΕΜΠ, δηλαδή αυτών που μπαίνουν μέσω των Πανελλαδικών. Η κατάσταση αυτή οδηγεί στην αύξηση των ποσοστών αποτυχίας των φοιτητών σε εξετάσεις, όταν ο πήχυς τίθεται σε εύλογο επίπεδο, και συνακόλουθα στην αύξηση του μέσου χρόνου φοίτησης. Αλλιώς το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρέπει να αλλάξει επίπεδο, δηλαδή να χαμηλώσει. Αυτό θέλουμε;» προσθέτει.
Αντιστρόφως ανάλογος ο αριθμός σπουδαστών – καθηγητών
Όπως τονίζει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνος Δημόπουλος: «Η πολιτεία εμφανίζεται να μας ζητάει υψηλό ακαδημαϊκό έργο, ωστόσο ο συνολικός αριθμός των φοιτητών μας ξεπερνά κατά πολύ εκείνον που η ίδια ορίζει ότι μπορούμε να εκπαιδεύσουμε. Πρόκειται για στρέβλωση. Στο ΕΚΠΑ έχουμε σοβαρό πρόβλημα, καθώς ο αριθμός των καθηγητών μας μειώνεται την ίδια στιγμή που αυξάνεται υπέρμετρα ο αριθμός των φοιτητών».
Τα παραπάνω λεγόμενα επιβεβαιώνει και ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής Αθηνών, Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος σημειώνοντας πως: «Η διαρκής απομείωση των μελών ΔΕΠ σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό των εισακτέων πέραν αυτών που εισάγονται μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, δημιουργεί πολλαπλές στρεβλώσεις στην καθημερινή λειτουργία της σχολής». Ο ίδιος συμπληρώνει:
Το ποσοστό των εισαγόμενων εκτός Πανελλαδικών θα πρέπει να μειωθεί δραστικά και άμεσα, διαφορετικά η κατάσταση θα γίνει προοπτικά μη διαχειρίσιμη.
Κατά τη διεθνή πρακτική, κάθε πανεπιστήμιο ορίζει τον αριθμό των εισακτέων του, οι οποίοι γίνονται δεκτοί με εξετάσεις. Οι υποψήφιοι κάνουν αίτηση σε συγκεκριμένα ΑΕΙ χωρίς δυνατότητα μετεγγραφής σε άλλο. «Την ίδια στιγμή, κάθε πανεπιστήμιο διαθέτει και αριθμό υποτροφιών για υποψηφίους που πληρούν οικονομικά, κοινωνικά ή ακαδημαϊκά κριτήρια και θέλει το ΑΕΙ να τους κάνει δεκτούς», λέει στην «Κ», μεταφέροντας τη βρετανική εμπειρία, ο Βασίλης Λεοντίτσης, διδάσκων στο πανεπιστήμιο του Μπράιτον. Αντίθετα, στην Ελλάδα η ύπαρξη πολλών κατηγοριών υποψηφίων οδηγεί τις περιζήτητες πανεπιστημιακές σχολές που δέχονται τους επιπλέον υποψηφίους, να ζητούν αύξηση και του αριθμού των καθηγητών και της κρατικής χρηματοδότησής τους.
«Ζητάμε από το υπουργείο Παιδείας κατά τον ορισμό των νέων θέσεων διδασκόντων που κατανέμει στα ΑΕΙ, να λαμβάνει υπόψη και την αύξηση του αριθμού των φοιτητών από μετεγγραφές και άλλες κατηγορίες σε κάθε ίδρυμα», σημειώνει στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ιδρύματος Θάνος Δημόπουλος. Άλλωστε, οι ιδιαιτερότητες κάθε σχολής πρέπει να μετρούν.
«Η αναλογία διδασκόντων – διδασκομένων στην Ιατρική του Αριστοτελείου είναι 1:6. Δηλαδή είναι ίδια με την αναλογία στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Κολούμπια των ΗΠΑ και καλύτερη από την Οξφόρδη (1:10) και τη Σορβόννη (1:15). Όμως, είναι λάθος να συγκρίνουμε τους αριθμούς μιας Ιατρικής με τους μέσους όρους πανεπιστημίων. Στις ιατρικές σπουδές οι αναλογίες είναι –και πρέπει να είναι– διαφορετικές. Στο Όρεγκον, για παράδειγμα, η αναλογία είναι 1:1, στο Τόκιο 1:1,7. Να σημειώσω ότι στην Ιαπωνία υπάρχουν αρκετές ιατρικές σχολές όπου ο λόγος φοιτητών προς διδάσκοντες είναι 0,9. Η παγκόσμια ανεκτή αναλογία είναι 1:5, στην οποία στοχεύουμε κι εμείς», παρατηρεί στην «Κ» ο Κυριάκος Αναστασιάδης, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ.
Πέραν του διδακτικού και ερευνητικού έργου των καθηγητών Ιατρικής υπάρχει και το κλινικό, που είναι ταυτόχρονα εκπαιδευτικό και νοσηλευτικό.
Όπως προσθέτει ο κ. Αναστασιάδης, «γι’ αυτό προβλέπεται θεσμικά και το διπλό ακαδημαϊκό έργο των πανεπιστημιακών γιατρών, γι’ αυτό και τα δύο υπουργεία που μας εποπτεύουν. Εξ αυτού άλλωστε προκύπτει και η «δυσανάλογα» μεγαλύτερη ανάγκη πραγματικής υποστήριξης με ικανό προσωπικό του εκπαιδευτικού, ερευνητικού, κλινικού και επιτελικού ρόλου των ιατρικών σε σύγκριση με άλλες πανεπιστημιακές σχολές. Το μείζον πρόβλημα σήμερα είναι η απομείωση του αριθμού των μελών ΔΕΠ που δεν αναπληρώνονται από τις ελάχιστες θέσεις που εγκρίνει το υπουργείο. Και αντί να αυξήσει το υπουργείο τις θέσεις αυτές, μένουμε να διαπληκτιζόμαστε οι καθηγητές στη Σύγκλητο για το πώς θα μοιράσουμε τις ήδη λιγότερες θέσεις διδασκόντων από όσες έχουμε όλοι πραγματικά ανάγκη, ενώ την ίδια στιγμή καλούμαστε να συλλογιστούμε έναν νέο στρατηγικό σχεδιασμό του πανεπιστημίου».
Στην επόμενη Σύνοδο Πρυτάνεων το θίξιμο του ζητήματος
Το θέμα των επιπλέον εισακτέων στα κεντρικά ΑΕΙ θα τεθεί στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κατά την επόμενη σύνοδο πρυτάνεων.
«Απαιτείται εξορθολογισμός του αριθμού εισακτέων, με πιθανή ανακατανομή. Στόχος είναι να περιοριστεί ο αριθμός των κεντρικών ΑΕΙ και οι υπόλοιποι εισακτέοι να κατευθυνθούν στα περιφερειακά ΑΕΙ», είπε στην «Κ», ο πρύτανης του Ιόνιου Πανεπιστημίου και προεδρεύων της συνόδου Ανδρέας Φλώρος.
Σύμφωνα με τον κ. Μπουντουβή, «στις σχολές υψηλής ζήτησης και αντίστοιχων επιδόσεων των υποψηφίων, όπως στο ΕΜΠ, η ελάχιστη βάση εισαγωγής δεν έχει πρακτικό αντίκρισμα. Οι μετεγγραφές αντιβαίνουν στη στόχευση της ελάχιστης βάσης και συνιστούν κατάφωρη αδικία για εκείνους τους υποψηφίους που, λόγω της ελάχιστης βάσης, βρίσκονται εκτός των σχολών της προτίμησής τους παρότι έχουν καλύτερες επιδόσεις από άλλους που ευνοούμενοι από τις μετεγγραφές και τις λοιπές κατηγορίες καταλαμβάνουν θέσεις στις σχολές αυτές».
