Από μικροί περιμέναμε να φτάσουμε στα 20 κάνοντας όνειρα και σχέδια για την ανέμελη κι ελεύθερη αυτή δεκαετία της ζωής μας. Ως τέτοια μας την είχαν «πουλήσει» δηλαδή. Τα καλύτερα, πιο χαρούμενα και παραγωγικά μας χρόνια. Fast forward στο σήμερα, κάτι μου λέει πώς μόνο έτσι δε νιώθει ο 20χρονος εαυτός σου. Περισσότερο το αντίθετο θα έλεγα!
Αλλά και να τολμήσεις να το εκφράσεις, θα πεταχτεί σίγουρα κάποιος να σου πει «Έλα μωρέ, τι προβλήματα έχεις εσύ; Μικρ@ είσαι ακόμα». Λες και ανταγωνιζόμαστε στο ποιος τα έχει μεγαλύτερα (τα πρόβληματά του) και πρέπει σώνει και καλά να μειώσουν τα δικά σου.
Ας μας εξηγήσουν τότε γιατί οι περισσότεροι νέοι υποφέρουμε από αγχώδη διαταραχή, στρες, κρίσεις πανικού και μάλιστα πολύ σοβαρές…
Η αγχώδης διαταραχή δεν κοιτάει ηλικία ούτε έρχεται μία μέρα ξαφνικά να σου χτυπήσει την πόρτα. Υπάρχει εκεί που νομίζεις ότι την έχεις κρύψει καλά, μέχρι να συνειδητοποιήσεις πως δεν ισχύει. Άπαξ και κάνει την εμφάνισή της μία φορά, θα σε επισκέπτεται όλο και συχνότερα μέχρι να γίνει… κολλητή σου. Δε θα σε ρωτήσει εάν θέλεις, απλά θα γίνει.
Εμένα μου συστήθηκε φέτος το καλοκαίρι. Τη στιγμή που είχα 5 μέρες να χαλαρώσω από την πολύ πιεστική μου καθημερινότητα, μα κυρίως την πιεσμένη μου ψυχολογία. Μέχρι τότε έλεγα ότι εγώ δεν αγχώνομαι ποτέ για τίποτα. Είχα πείσει τον εαυτό μου ότι πιο χαλαρός άνθρωπος από εμένα δεν υπάρχει. *Μαέστρο παίξε το τραγούδι του κλόουν!*
Παρόλο που περνούσα μεγάλες αλλαγές στη ζωή μου και δυσκολίες σωματικές και ψυχολογικές, εγώ έπρεπε να καταπιέσω τα συναισθήματά μου και να μη δείξω ότι με επηρεάζουν όλα αυτά. Όχι ότι δεν έκλαιγα. Αλλά ποτέ μπροστά σε άλλους.
Υπέμεινα συμπεριφορές που καταπατούσαν τα όριά μου. Έπρεπε πάντα οι άλλοι να είναι ικανοποιημένοι με τη συμπεριφορά μου και όχι εγώ από τη δική τους. Φρόντιζα μόνο τους γύρω μου. Έπρεπε να είμαι η πιο δυνατή και δεν είχα περιθώρια να κάνω πίσω, να ξεκουραστώ. Έπρεπε να είμαι ευγνώμων για όλα όσα έχω και όσα έχω καταφέρει. Και όντως ήμουν. Όμως είχα ξεχάσει μέσα σε όλα αυτά να αγκαλιάσω τα πραγματικά μου συναισθήματα και να με φροντίσω.
Όλα ξεκίνησαν με τις πρώτες κρίσεις πανικού, στο κέντρο υγείας του νησιού που βρισκόμουν για διακοπές.
Ένιωθα ότι τρελαίνομαι, δεν ήξερα τι μου συνέβαινε. Έκλαιγα, γέλαγα, έτρεμα. Σαν την Βουγιουκλάκη στο «Το πιο λαμπρό αστέρι». Μόλις ο νοσοκόμος με ρώτησε αν ποτέ έχω περάσει κρίσεις πανικού ή άγχους, τότε ξέσπασα σε χειρότερα κλάματα. Αυτό ήταν. Το σώμα μου είπε φτάνει. Σταμάτα να με βάζεις δεύτερο, ήρθε η ώρα να γίνω προτεραιότητα! Κι όντως 4 μήνες ψυχοθεραπείας μετά, αποδέχτηκα ότι είμαι ένα άτομο που έχω άγχος.
Θέλεις όμως να σου περιγράψω πώς είναι να ζεις με αυτό στα 20κάτι σου; Ίσως βρεις τον εαυτό σου κάπου ανάμεσα.
Ζεις συνέχεια υπό τον φόβο του
Εκτός από την κρίση ηλικίας που σε χτυπάει κατακούτελα κάπου εκεί στα 24–25 σου, έχεις τώρα να αντιμετωπίσεις και τις κρίσεις άγχους και πανικού. Ίσως να συνδέονται λίγο μεταξύ τους. Νιώθεις πια ότι ζεις με έναν μόνιμο φόβο. Αντί να τρέχεις για βόλτες με τα φιλαράκια σου, να κανονίζεις ταξιδάρες και να είσαι μέσα σε κόσμο, να κοινωνικοποιείσαι και να ζεις τη ζωή στο έπακρο, εσύ έχεις την ανάγκη να κάνεις ακριβώς το αντίθετο.
Δε θες να βγεις έξω, γιατί αγχώνεσαι. Έχει κόσμο η καφετέρια; Θα αγχωθείς. Έχει κίνηση; Θα αγχωθείς. Άργησες 2 λεπτά; Θα αγχωθείς. Δεν απομακρύνεσαι πολύ από το σπίτι σου, ώστε αν νιώσεις κάπως, να μπορείς γρήγορα να χωθείς στο καβούκι σου, που τις περισσότερες φορές είναι το κρεβάτι σου. Φοβάσαι μην τυχόν και σε πιάσει κρίση πανικού και δεν ξέρεις πώς να το διαχειριστείς μπροστά σε κόσμο. Δε θες να ρεζιλευτείς, να τρέχουν οι άλλοι για σένα και κυρίως δε θες να σε δουν αδύναμ@, γιατί την ώρα εκείνη νιώθεις ότι θα πεθάνεις. Προτιμάς να το περάσεις μόν@ σου στο σπίτι σου, στο δωμάτιό σου, παρά να σε κοιτάνε με λύπηση.
Αν θες να βγεις, θα το κάνεις με δικούς σου όρους. Τσεκάρεις ποιο είναι το κοντινότερο νοσοκομείο, ποιο εφημερεύει κι αν έχει κάπου εκεί γύρω κέντρο υγείας σε περίπτωση που χρειαστεί.
Από την άλλη, δε θα σε καταλάβουν πολλοί όταν ακυρώνεις εξόδους και θα σε παρεξηγήσουν. Ακόμα κι όταν σε ρωτάνε γιατί αγχώνεσαι, δεν έχεις απάντηση να δώσεις. Απλά συμβαίνει. Είναι το άγχος που υποβόσκει και ούτε εσύ ξέρεις γιατί. Μακάρι να ήταν απλά ένας διακόπτης που θα κατέβαζες και θα σταματούσες να νιώθεις αυτόν τον κόμπο στο στομάχι. Δυστυχώς, χρειάζεται πολύ περισσότερη δουλειά απ’ αυτό.
Νεύρα και overthinking have entered the chat
Αρχικά να σου πω ότι αν έχεις αγχώδη διαταραχή, θα έχεις επίσης διαρκώς νεύρα. Μία μόνιμη αίσθηση ότι είσαι στην τσίτα. Το παραμικρό μπορεί να σε πάει από το 0 στο 100 σε χρόνο dt. Αυτό συχνά σε οδηγεί στο να είσαι απότομ@ απέναντι σε άτομα που δε φταίνε και στο τέλος να νιώθεις άσχημα. Μιλάς απότομα στους γονείς σου, στους φίλους σου, γίνεσαι ο πιο αυστηρός κριτής του εαυτού σου και όλο αυτό επειδή δεν μπορείς ή δεν ξέρεις πώς να το διαχειριστείς.
Μπορεί επίσης να κλάψεις σε άκυρες στιγμές, ακόμα και στα πιο ακατάλληλα μέρη. Για παράδειγμα, μπορεί να σε πιάσουν τα κλάματα την ώρα που έχεις μία διαφωνία ή σου κάνει παρατήρηση για κάτι μικρό ο καθηγητής στη σχολή σου. Έχεις μία μόνιμη κούραση, η οποία είναι κατά βάση ψυχική και δυσκολεύει την καθημερινότητα ακόμα πιο πολύ.
Θες να ζήσεις, να είσαι παραγωγικ@, να νιώσεις ξανά χαρούμεν@. Μπορεί να έχεις τα πάντα αλλά και πάλι ό,τι και να κάνεις, εσύ θα νιώθεις χάλια μέσα σου. Βλέπεις τη ζωή σου να προχωράει, αλλά εσύ να μην τη ζεις.
«Γιατί να μην έχω καταφέρει να κάνω όσα σκεφτόμουν; Γιατί να μην μπορώ να διαβάσω, να είμαι σωστ@ στις υποχρεώσεις μου; Γιατί πρέπει να είμαι τόσο βαριεστημέν@ και χωρίς όρεξη για τίποτα; Γιατί δεν μπορώ να νιώθω φυσιολογικ@; Μήπως πάει κάτι λάθος μαζί μου; Κι αν προσπαθήσω και δεν τα καταφέρω; Δε θέλω το άγχος μου να με κυριεύσει ξανά. Πώς να το αντιμετωπίσω; Γιατί νιώθω άγχος τώρα; Γιατί πνίγομαι πάλι;».
Ναι, αυτό είναι το overthinking, που μαζί με το άγχος σε κάνει να νιώθεις ότι έχεις δύο ζωές. Την πραγματική κι αυτή που έχεις στο μυαλό σου. Όλα είναι πιο δύσκολα εκεί, γιατί εσύ δημιουργείς τα εμπόδια. Το αναγνωρίζεις, αλλά δεν ξέρεις πώς να το σταματήσεις!
Όλα στο κόκκινο
Για να σου δώσω να καταλάβεις, μετά τις κρίσεις πανικού και άγχους είναι λες και το δέρμα σου δεν υπάρχει και τα νιώθεις όλα στο πετσί σου. Αισθάνεσαι υπερευαίσθητ@ στα πάντα. Είναι σαν να έχει φύγει αυτό το φίλτρο που τα επεξεργάζεται και όλα σε χτυπάνε στο έπακρο. Είχες μία φοβία; Τώρα θα έχεις αυτή και άλλες 12 που δε γνώριζες καν την ύπαρξή τους. Ένιωθες μία μικρή πίεση στο ασανσέρ και στο μετρό; Πλέον δεν μπορείς να μπεις, ούτε καν να το σκεφτείς χωρίς να πάθεις ταχυπαλμία.
Κλειστοφοβία, αρρωστοφοβία, αγοραφοβία, υψοφοβία, ΟΛΑ στο 100%. Σκέφτεσαι «εγώ τώρα τι έπαθα; Δεν τα είχα αυτά. Θα μείνω για πάντα έτσι;».
Γίνεσαι ο χειρότερος κριτής σου
Εννοείται ότι μετά απ’ όλα αυτά έρχεται και η ενοχή. Μία μόνιμη πίεση που ασκείς στον εαυτό σου να προχωρήσει μπροστά και να φτάσει τα στάνταρ των γύρω. Δε δίνεις χρόνο να θεραπευτείς. Νιώθεις ενοχές που όλο αυτό σε κρατάει πίσω. Δεν μπορείς να βγεις, δεν μπορείς να δουλέψεις σωστά, δεν μπορείς να ζήσεις, δεν μπορείς καν να ερωτευτείς. Αμφισβητείς τις επιλογές που έκανες μέχρι σήμερα, μένεις πίσω στη σχολή σου και στις υποχρεώσεις σου, αρχίζεις να τα παρατάς σιγά σιγά.
Το άγχος επηρεάζει σημαντικά και την αυτοεκτίμησή σου.
Αυτό το αίσθημα πως δεν μπορείς να ανταπεξέλθεις σε τίποτα, σε οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν αξίζεις ή ότι δεν είσαι αρκετ@. Έτσι αρχίζει ένας φαύλος κύκλος με συνεχόμενες απογοητεύσεις, όπου βρίζεις τον εαυτό σου επειδή νιώθει έτσι. Πιστεύεις πως κάτι δεν πάει καλά με σένα, ότι είσαι χαλασμέν@.
Τα social media, το άγχος και η κρίση των 25 είναι μία πολύ κακή συνταγή
Είσαι όλη μέρα στα social, βλέπεις τους συνομήλικούς σου να καταφέρνουν πράγματα, να φαίνονται συγκροτημένοι και αποφασισμένοι, όσο εσύ είσαι με την ίδια πιτζάμα 3 μέρες και το μόνο που έχεις καταφέρει να κάνεις είναι να σηκωθείς και να πλυθείς. Άλλοι έχουν ήδη θέσεις ευθύνης, μεγάλο μισθό, μένουν μόνοι τους, κάνουν ταξίδια, έχουν βρει τον έρωτα της ζωής τους. Εσύ;
Εσύ μπαίνεις αυτόματα στη σύγκριση της ζωής σου με τα φαινομενικά highlights των άλλων. Τα social δημιουργούν τόσο μεγάλες προσδοκίες που είναι πέρα για πέρα ψεύτικες.
Ακόμα κι αν ξέρεις ότι το Instagram και το TikTok είναι όλα ένα μάτσο σκ@τά, δεν μπορείς να μην παρασυρθείς και να σκεφτείς «Είμαι αρκετά αδύνατ@; Τρώω αρκετά υγιεινά; Παίρνω πολλά λεφτά; Γιατί δεν ταξιδεύω περισσότερο; Γιατί δεν κάνω 3 ώρες skincare routine; Γιατί δε δουλεύω σε μία «ενήλικη» δουλειά; Γιατί δεν έχω πάρει ακόμα το πτυχίο μου; Γιατί δεν έχω σοβαρή σχέση;».
Αλλά απ’ ό,τι καταλαβαίνω, όλοι αισθάνονται έτσι.
Τα συμπτώματα του άγχους μπορεί να είναι σωματικά, όχι μόνο ψυχολογικά
Οριακά το άγχος σου κάνει manifest όλα τα θέματα υγείας που μπορεί να υπάρχουν. Όταν άρχισα να έχω έντονο άγχος μετά τις κρίσεις πανικού, ένιωθα ότι έχω κάθε είδους σύμπτωμα. Από ταχυπαλμίες και βουητό στ’ αυτιά, μέχρι πόνους στο στήθος, στην πλάτη, τρέμουλο, ναυτία, ίλιγγος, ημικρανίες… Και για όοολα αυτά έτρεχα στους γιατρούς (άλλο ένα άγχος προστέθηκε, γιατί όλα αυτά θέλουν πολλά λεφτά), ώστε να καταλήξουν όλοι στο ίδιο συμπέρασμα: Έντονο άγχος. Δε σε καλύπτει όμως αυτή η απάντηση, διότι δε σου δίνει τη λύση.
Το άγχος επίσης (αναλόγως και την έντασή του) επηρεάζει και το πεπτικό και το νευρικό σου σύστημα. Μπορεί να νιώσεις μούδιασμα στο πρόσωπο και τα χέρια ή τσιμπήματα σε όλο σου το σώμα. Να αρχίσεις να υποφέρεις από πρηξίματα, όπως και σημαντική απώλεια μνήμης. Το μυαλό σου είναι τόσο απασχολημένο, που κάνει πράγματα μηχανικά και μετά δε θυμάται να τα κάνει. Πόσες φορές έχεις γυρίσει να δεις αν έκλεισες τον θερμοσίφωνα;
Τα σωματικά συμπτώματα είναι άσχημα γιατί είναι εκεί να σου υπενθυμίζουν την ύπαρξη του άγχους τις στιγμές που μπορεί να έχεις ξεχαστεί, αλλά ακόμα χειρότερα προσθέτουν ακόμα έναν φόβο στο ήδη φοβισμένο μυαλό σου. Τον φόβο της αρρώστιας και του θανάτου.
Ωστόσο, δεν έχει σημασία πώς έφτασες ως εδώ. Σημασία έχει τι κάνεις εσύ τώρα για να βοηθήσεις και να φροντίσεις τον εαυτό σου. Σίγουρα η βοήθεια ενός ειδικού είναι απαραίτητη. Κυρίως όμως να θυμάσαι ότι σε όλο αυτό δεν είσαι μόν@. Προσπάθησε να μην πιέζεις τον εαυτό σου και άφησέ τον ελεύθερο να νιώσει. Φρόντισε την ψυχική σου υγεία και να σε βάζεις πάντα προτεραιότητα!
