Ένα ταξίδι γευστικό που φτάνει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Η κυρία Νένα μένει δίπλα. Τη βρίσκω κάθε Τρίτη στο ασανσέρ με γεμάτες σακούλες. «Τι καλό θα φτιάξετε σήμερα;», ρωτώ χαμογελώντας. Κάθε φορά μου απαντά όλο και κάτι πιο μπελαλίδικο. Μουσακά, γεμιστά, μελιτζάνες γιαχνί. «Έχω τη μαγειρική και ταξιδεύω. Εκεί ξαναβρίσκω τη ζωηράδα μου». Φαντάζομαι την κουζίνα της σαν γευστική ατραξιόν για εμάς τους σύγχρονους λάτρεις του εύκολου. Μια κουζίνα γεμάτη παστέλ γαλάζια ντουλάπια, μαρμάρινους νεροχύτες, παλιά ξύλα κοπής και κεραμικά φλιτζανάκια για τον ελληνικό, κι εκείνη – μια πάντα περιποιημένη φιγούρα – στη μέση της κουζίνας να επιμελείται προσεκτικά το γευστικό της προφίλ.
«Ελάτε μια μέρα να σας φιλέψω!», μας προσκαλεί και δεχόμαστε. Η κυρία Νένα, το ριτιδιασμένο τεφτέρι της, τα χρυσά γυαλιά κατεβασμένα στη μέση της μύτης της και μερικές αυθεντικές ιστορίες από άλλη εποχή πρόκειται να δημιουργήσουν το πιο ασυναγώνιστο γεύμα. Της χτυπάμε το κουδούνι από νωρίς το μεσημέρι, μας ανοίγει χαμογελαστή και μας τρατάρει καφέ και λουκουμάκι. Είναι η καθιερωμένη Τρίτη που το πρόγραμμα έχει πάντα Lidl για τα ψώνια της εβδομάδας με τον εγγονό. Στις 10 νταν την παραλαμβάνει με το αυτοκίνητό του, γυρίζοντάς τη σπίτι σε περίπου μία ώρα, αφού έχουν ξεκλέψει μια δεκάλεπτη βόλτα για κους-κους, αλλάζοντας αυτοσχέδια λίγο τη διαδρομή. Είναι γερή και καλοστεκούμενη, τις σακούλες τις σηκώνει δυο-δυο και το ψυγείο της είναι κοντό, φαρδύ και πάντα γεμάτο. «Απ’ όταν ήμουν μικρή με τη μάνα και τη γιαγιά μου δεν μαγειρεύαμε ποτέ μόνο για την οικογένεια, φτιάχναμε πάντα παραπάνω. Όλο και κάποιος θα πέρναγε από το σπίτι. Έτσι έμαθα, κι έτσι κάνω ακόμα», μου επισημαίνει, λύνοντάς μου μονομιάς όλες τις απορίες.
Η ώρα για το πρώτο ουζάκι Μυτιλήνης δεν αργεί να φτάσει και η ετικέτα με την επιγραφή «Νώμα» φέρνει ανεπιτήδευτα και την αρχή της ιστορίας. Η κυρία Νένα διατηρούσε με τον άντρα της για αμέτρητα χρόνια «Το Νόημα», ένα από τα πιο γνωστά μεζεδοπωλεία της πόλης στα Πετράλωνα. «Δεν προφταίναμε να σερβίρουμε τον κόσμο», τονίζει δείχνοντάς μας ασπρόμαυρες φωτογραφίες από το κατάμεστο μαγαζί τις Κυριακές. Κι όπως μας εξηγεί, ο κόσμος ερχόταν, γιατί «ήξερε».
Το ζευγάρι δεν «έφαγε» τη ζωή του μέσα σε μια κουζίνα, αλλά ταξίδεψε τόσο, ώστε να καταφέρει να φτιάξει μια κουζίνα που να «τρώγεται» με πάθος. Μια κουζίνα ελληνική, ατόφια, παραδοσιακή και τοπική με όλη τη σημασία της λέξης.
Σ’ αυτό το μεζεδοπωλείο έβρισκε κανείς «το νόημα» της ελληνικής γεύσης, όπως έγραφε και η ξύλινη σκαλιστή ταμπέλα στην είσοδό του. Το ουζάκι συνοδεύουν φρέσκιες ελιές θρούμπες Θάσου, σπιρτόζες μέσα στην απλότητά τους. «Στα ορεινά χωριά μάθαμε το μεζέ. Οι «ορεινοί» ξέρανε από μαστόρικα ορεκτικά καλύτερα απ’ όλους», μας αφηγείται ακουμπώντας στο τραπέζι ένα πιάτο με ζουμερούς τοματοκεφτέδες γεμιστούς με βαρελίσια φέτα Καλαβρύτων. «Φέτα με ιστορία! Την πρωτοέφαγα στα είκοσι, σε ένα απ’ τα πρώτα μου ταξίδια στον τόπο της κι από τότε με έχει κερδίσει με την ελαφρώς πιπεράτη γεύση της», συμπληρώνει. Δοκιμάζοντας ένα κομμάτι από την παραδοσιακή κρητική σαρικόπιτα με τη φρέσκια μυζήθρα Κρήτης να λιώνει στο στόμα, καταλαβαίνω σιγά σιγά πως τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η κυρία Νένα φαίνεται να βρήκε στα «Νώμα» το δικό της νόημα. Γι’ αυτό και τα καθιερωμένα ψώνια της έχουν πάντα έναν και μοναδικό προορισμό – τις αναμνήσεις.
Το κυρίως πιάτο καταφθάνει σε θρυλική μαντεμένια γάστρα. Κοκκινιστό μοσχάρι με Μετσοβίτικες χυλοπίτες – ποίημα. Μελωμένο και μυρωδάτο, έχει κι αυτό την ιστορία του. «Παλιά το κάναμε ‘αρνομακαρονάδα’, ο άντρας μου είχε εμπνευστεί τη συνταγή από την Κρήτη. Κατσίκα με σκιουφιχτά και γλυκιά μυζήθρα, έτσι το κάνανε οι Κρητικοί». Εμπειρία ανήκουστη και γεύμα ζωής. Ταξίδι γευστικό που φτάνει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Πόση γεύση μπορεί να χωρέσει μια ρετρό κουζίνα και πόση αληθινή μαεστρία μια γάστρα στο κέντρο της Αθήνας;
Τα πιάτα αδειάζουν, οι ιστορίες πληθαίνουν και τα μάτια γεμίζουν ευχαρίστηση σε κάθε τσούγκρισμα των ποτηριών. Η απλότητα της μαγειρικής τέχνης επισφραγίζεται από το ιδανικό επιδόρπιο. Παγωτό καϊμάκι «φτιαχτό», όπως θα τονίσει η κυρία Νένα, και γλυκό του κουταλιού τραγανό κεράσι από την Έδεσσα. «Νώμα κι αυτό! Ίδιο και καλύτερο από το δικό μου», θα φωνάξει ενθουσιασμένη πίσω από την πόρτα του ψυγείου. Γεύσεις παλιές, γνώριμες, ή λίγο ξεχασμένες για κάποιους, σε αυτό το τραπέζι όλοι βρίσκουν κάτι αληθινά «δικό» τους.
Και δεν είναι η ιστορία της ζωής της κυρίας Νένας το μοναδικό αλατοπίπερο σ’ αυτό το γεύμα. Είναι αυτή η απίθανη συνάντηση του παλιού με το νέο, της αυθεντικής μαγείρισσας, με τον Έλληνα παραγωγό και τη σύγχρονη ζωή στους διαδρόμους των Lidl μια απλή καθημερινή μέρα. Είναι αυτή η ουσιαστική εκδοχή του μοντέρνου shopping therapy που η κυρία Νένα μπορεί να μας διδάξει καλύτερα απ’ τον καθένα. Γιατί το ξέρει καλά, κι ευτυχώς μπορώ την επόμενη φορά να το μάθω κι εγώ, συνοδεύοντάς την στα ψώνια της. «Ραντεβού την Τρίτη στις 10!».
