Είναι αλήθεια ότι οι μέρες τελευταία έχουν γεμίσει με άσχημες ειδήσεις. Φτάσαμε να το αποδεχόμαστε όλο αυτό σαν μια πραγματικότητα στην οποία θα πρέπει να ζήσουμε. Κάποιοι μάλιστα θεωρούν λύση να αναπτύξουμε λίγο παραπάνω τις άμυνές μας και να μην αφήνουμε τα αρνητικά να μας επηρεάζουν. Το θέμα όμως είναι πως με αυτόν τον τρόπο δε θα έρθουν οι καλύτερες μέρες. Μπορεί η ψυχική μας υγεία να μας ευχαριστούσε αν κρατούσαμε μια ‘talk to the hand’ στάση σε καθετί μας μαυρίζει την ψυχή, αλλά ουσιαστικά δε θα καταφέρναμε τίποτα.
Και στην τελική είναι απλό να φανεί η διαφορά. Αρκεί να μη στρέψουμε αλλού το βλέμμα μας και να δώσουμε βάση στο πρόβλημα.
Το Ίδρυμα ΕΛΙΖΑ λοιπόν προσπαθεί να βοηθήσει όσους προτίθεται να βοηθηθούν και να μη δώσουν άλλο χώρο στην παιδική κακοποίηση. Καμία μορφή της δεν είναι ανεκτή και για να γίνει ξεκάθαρο αυτό πρέπει να ενώσουμε τις φωνές μας κι όχι να γυρίσουμε τις πλάτες μας. Προτού τις ενώσουμε όμως, πρέπει να τις ενδυναμώσουμε με γνώσεις, πληροφορίες και στοιχεία.
Η παιδική κακοποίηση είναι από τα πιο ευαίσθητα και δύσκολα θέματα, ακριβώς γιατί σχετίζεται με παιδιά. Δεν είναι εύκολο ούτε να εντοπιστεί, ούτε να αποκαλυφθεί, αλλά ούτε και να αποτραπεί. Χρειάζεται μια δυνατή κι ενημερωμένη οικογένεια που θα ξέρει να διαβάζει την ψυχή του παιδιού και να δημιουργεί γερές βάσεις.
Όπως χαρακτηριστικά λέει η Κλινική Ψυχολόγος / Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Επιστημονικός Σύμβουλος του ELIZA, Δρ. Τίνια Απέργη, για τη σεξουαλική κακοποίηση ενός παιδιού, εάν οι ίδιοι οι γονείς θεωρούν ταμπού τη σεξουαλική εκπαίδευση ή δε γνωρίζουν πώς να μιλήσουν για τη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική ζωή, τότε το παιδί γίνεται ευάλωτο σε πιθανούς κινδύνους.
Από την άλλη, οφείλουν να εξασφαλίσουν στο παιδί την αίσθηση ότι ζει σε ένα δεκτικό κι ανεκτικό περιβάλλον, που αποτελεί καταφύγιο για αυτό. Αν έχει συνηθίσει να του επιρρίπτονται ευθύνες και να ζει υπό καθεστώς φόβου και απόρριψης, είναι φυσικό να μην απευθυνθεί στους γονείς του όταν του συμβεί κάτι σοβαρό. Έτσι, εκτός από τις επιπτώσεις της κακοποίησης που έχει δεχτεί, εκτός από τις ενοχές που του δημιουργεί ο θύτης, επιβαρύνεται και με τις επιπτώσεις της προβληματικής σχέσης με τους γονείς του.
Το ELIZA αναγνωρίζει την απουσία εκπαίδευσης σε ενδεχόμενο σεξουαλικής κακοποίησης και για αυτό εκπονεί το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα» προκειμένου να ενημερώσει τους γονείς και να εκπαιδεύσει τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά για τους τρόπους αποτροπής της κακοποίησης από τα ίδια τα παιδιά.
Διότι μετά τους γονείς έρχεται και το σχολείο να παίξει το ρόλο του. Αφού οι πρώτοι κάνουν το αρχικό κομμάτι, η εκπαίδευση καλείται να συνεχίσει έχοντας μεγάλη επιρροή. Στην πραγματικότητα, όπως τονίζει και το σωματείο Eliza, ο εκπαιδευτικός είναι η πρώτη επαφή των παιδιών έξω από το στενό οικογενειακό περιβάλλον και κάποιος που τον συναντούν καθημερινά, τον γνωρίζουν καλά και – όπως είναι επιθυμητό – τον εμπιστεύονται.
Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του εκπαιδευτικού είναι ότι έχει στη διάθεσή του την εμπειρία ενός μεγάλου αριθμού παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας και μπορεί να αναγνωρίσει αποκλίνουσες συμπεριφορές και αντιδράσεις που θα έπρεπε να μας προβληματίσουν.
Για να αναπτυχθεί αυτή η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ δασκάλου και παιδιού, ώστε το δεύτερο να μπορεί να εκφράζει ό,τι το προβληματίζει, σημαντικό είναι να μην υπάρχει φόβος και να τεθούν όρια. Ο δάσκαλος οφείλει να επενδύσει στην ψυχική ενδυνάμωση των μαθητών του και όχι μόνο στη διδασκαλία της ύλης. Στα πλαίσια αυτού, πρέπει να «εκπαιδεύσει» και τους γονείς πώς να αντιμετωπίζουν καταστάσεις που μπορεί να τις αισθάνονται ως άβολες και να κάνουν συζητήσεις που δεν ξέρουν πώς να θίξουν.
Για παράδειγμα η κουβέντα για το σεξ δεν ξεκινά εύκολα. Αν μπορούσαν οι γονείς θα την απέφευγαν ολοσχερώς – πράγμα που συμβαίνει συχνά -, διαφορετικά την πιάνουν αργά. Η συμβουλή της Δρ. Νιόβης Μιχαλοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος & Ψυχοθεραπεύτρια, από συνέντευξή της στο ΕΛΙΖΑ, είναι να ξεκινά όσο πιο νωρίς γίνεται!
Στα παιδιά μιλάμε ανοικτά για το σώμα τους από τότε που ξεκινάμε να τους αναφέρουμε λέξεις για κάθε τι που βλέπει και αγγίζει γύρω του αλλά και στο σώμα του. Έτσι ακριβώς όπως του αναφέρουμε τη λέξη γόνατο, μαλλιά, μπάλα, ποτήρι, του λέμε τη λέξη αιδοίο, όρχεις, πέος.
Διανύουμε μια εποχή που ούτως ή άλλως πολλά ταμπού σπάνε, οπότε είναι ώρα να σπάσει και το συγκεκριμένο. Η έλλειψη ενημέρωσης του παιδιού για ένα τόσο σημαντικό κομμάτι της ζωής, κάθε άλλο παρά το προστατεύει. Η άγνοια μπορεί να αποβεί μοιραία και να το φέρει σε μια τραυματική θέση. Επίσης, είναι σίγουρα προτιμότερο να πάρει από το σπίτι του τις βασικές πληροφορίες, αντί να στραφεί στο πορνό και να αποκτήσει ψευδείς εντυπώσεις.
Το σωματείο ΕΛΙΖΑ παρουσιάζει μερικές ενδείξεις στη συμπεριφορά του παιδιού που πρέπει να μας ανησυχήσουν κι αυτές είναι όταν:
- Χρησιμοποιεί εξαναγκασμό κατά το σεξουαλικό παιχνίδι ή την εξερεύνηση. Ως «σεξουαλικό παιχνίδι» ορίζεται το παιχνίδι που, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, χαρακτηρίζεται από ύφος παιχνιδιάρικο, από αυθορμητισμό, χαρά, γέλιο, στιγμές αμήχανες και ντροπαλές. Δεν περιλαμβάνει: Κυριαρχία και απειλή, αρνητικά συναισθήματα, εκτός επιτρεπτών ορίων συμπεριφορά.
- Επιδεικνύει γνώση περί σεξουαλικότητας που δε συνάδει με την ηλικία του.
- Αντιγράφει τη σεξουαλική συμπεριφορά των ενηλίκων με συνομηλίκους ή με κούκλες.
- Παίζει παιχνίδια που εμπλέκουν σεξουαλικές συμπεριφορές με πολύ μεγαλύτερα ή μικρότερα παιδιά.
Άλλα σημάδια που πρέπει να μας ανησυχήσουν:
- Ψυχολογικές μεταπτώσεις
- Αυξημένα προβλήματα υγείας, σωματικές ενοχλήσεις
- Μεταβολές στη διατροφή ή τον ύπνο
- Αύξηση επιθετικότητας ή απουσία συναισθημάτων
Κανείς δε διαβεβαιώνει βέβαια ότι η σεξουαλική ή όποια άλλη μορφή κακοποίησης (κακομεταχείριση, bullying, βία μεταξύ των παιδιών, βία μεταξύ συντρόφων, συναισθηματική ή ψυχολογική βία) ενός παιδιού μπορεί να εντοπιστεί εύκολα από συγκεκριμένα σημάδια που τη μαρτυρούν. Για αυτό δεν επαναπαυόμαστε ποτέ στη σχέση με τα παιδιά. Γίνε κομμάτι αυτού του αγώνα εξάλειψης της παιδικής κακοποίησης τόσο μέσα από την καθημερινότητά σου όσο και με τη στήριξη ειδικών φορέων, όπως το ELIZA.
