Κάθε φορά που βγαίνει μια ελληνική παραγωγή στο σινεμά είμαι θετικά προσκείμενος, αλλά συνήθως οι προσδοκίες μου πάνε άπατες. Ευτυχώς, η «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα, στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο, δεν είναι μια τέτοια περίπτωση. Η ταινία έκανε τη διαφορά και ήρθε να θυμίσει πόσο ταλαντούχοι είναι οι Έλληνες δημιουργοί. Απ’ ό,τι φαίνεται, έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία στα δραματικά φιλμ.
Η «Φόνισσα» είναι ένα ασφυκτικό θρίλερ που σε πιάνει από τα μούτρα και δε σε αφήνει να πάρεις ανάσα. Με σαφές, μεστό, και πολύ κοφτό ύφος, δε σου δίνει άλλη επιλογή από το να μείνεις προσηλωμένος και τα 97 λεπτά.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή ξεκινάει με μία φράση, γροθιά στο στομάχι, του Οδυσσέα Ελύτη από το βιβλίο που έγραψε για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη:
Μια μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητάς του. Δε θα έχει αλλάξει εκείνο, αλλά το μυαλό μας.
Η ταινία διαδραματίζεται σε ένα δυστοπικό τοπίο, σε ένα απομακρυσμένο νησί της Ελλάδας, γύρω στο 1900. Ακολουθούμε εξ αρχής τη ζωή της χήρας Χαδούλας (Καρυοφυλλιά Καραμπέτη), η οποία προσπαθεί απεγνωσμένα να εναντιωθεί στο άρρωστο, πατριαρχικό καθεστώς της εποχής. Έχει μάθει να επιβιώνει στην ανδροκρατούμενη κοινωνία υπηρετώντας αυτό που της μετέδωσε η μητέρα της (Μαρία Πρωτόπαππα), μια κουλτούρα που διαιωνίζει την υποτίμηση και την περιφρόνηση του φύλου της.
Όλα ξεκινούν και τελειώνουν με το θεσμό της προίκας, ο οποίος ορθότερα θα ονομαζόταν ως θεσμός της… πίκρας. Σύμφωνα με αυτόν, δε νοείτο γυναίκα να παντρευτεί και να μη λάβει ο σύζυγός της ένα πακέτο περιουσιακών στοιχείων από την οικογένειά της. Αυτό σήμαινε πως όταν γεννιόταν ένα κορίτσι, οι γονείς της όφειλαν να την εξασφαλίσουν. Τον εν λόγω θεσμό, πριν τον καταργήσει το κράτος με νόμο το 1983, προσπάθησε τραγικά και με φρικιαστικό τρόπο να βλάψει η Χαδούλα. Κουβαλώντας σε όλη την ταινία το χρόνιο τραύμα που της άφησε ο τρόπος με τον οποίο τη μεγάλωσαν, ξεσπούσε στα μικρά κορίτσια του ξεχασμένου νησιού της.
Οι ερμηνείες είναι το bottom line αυτού του φιλμ.
Μπορεί η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη να εμφανίζεται περισσότερο στην οθόνη, η ερμηνεία όμως της Μαρίας Πρωτόπαππα είναι εξίσου καθηλωτική. Τα κοντινά πλάνα (που είναι πάρα πολλά) προδίδουν το ωμό face acting της πρωταγωνίστριας, ενώ credits αξίζει και η Εύη Ζαφειροπούλου για την καταπληκτική της δουλειά στο μακιγιάζ.
Επειδή πρόκειται για ελληνική ταινία, οι εικόνες είναι εκ των πραγμάτων πιο οικείες για τους θεατές. Σε αυτό το πλαίσιο η υποκριτική ικανότητα της Καραμπέτη είναι τόσο ευθύβολη, που πολλές στιγμές σου παγώνει το αίμα.
Η σκηνοθέτις Εύα Νάθενα, που είναι επίσης η ενδυματολόγος και σκηνογράφος της παραγωγής, θέλω να πιστεύω πως άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Στη «Φόνισσα» υπήρχαν έξυπνα, μοντέρνα πλάνα, που δεν τα καταπίνει το σενάριο και κάνουν deliver στο μάξιμουμ το mood της εποχής. Από την άλλη, το ενδυματολογικό κομμάτι, που είναι κάτι που απολαμβάνω ιδιαιτέρως σε ταινίες εποχής, ήταν παραπάνω από προσεγμένο, θυμίζοντάς μας πώς ντύνονταν οι πρόγονοί μας πριν από έναν αιώνα.
Το σενάριο της Κατερίνας Μπέη («Ευτυχία», «Η Καρδιά του Κτήνους», «Θηλυκή Εταιρεία») ακολουθεί την αυθεντικότητα των διαλόγων του αριστουργηματικού έργου του Παπαδιαμάντη και εστιάζει επιτυχώς στη γυναικεία κακοποίηση περνώντας ένα πολύ ηχηρό μήνυμα. Ταυτόχρονα, οι ιδιωματισμοί και οι αυθεντικές καθαρευουσιάνικες λέξεις της εποχής προσδίδουν έναν έξτρα ρεαλισμό στην ιστορία.
Η παραγωγή γυρίστηκε στη Λακωνική Μάνη με το πέτρινο και τραχύ στοιχείο να επικρατεί. Ο διευθυντής φωτογραφίας Παναγιώτης Βασιλάκης αξιοποίησε κάθε σπιθαμή του κάδρου και απέδωσε την υφή που έπρεπε. Η αισθητική ήταν on point με υποφωτισμένα, μουντά κάδρα και όλο το κλίμα σε συνάρτηση με τις ερμηνείες, σου έσφιγγε την καρδιά.
Η «Φόνισσα» καταπιάνεται με ένα πολύ σκοτεινό story. Εκεί που περιμένεις μια μικρή λύτρωση, η σκηνή αλλάζει και το συναίσθημα συνεχίζει ακάθεκτο να βαραίνει.
Σενάριο και σκηνοθεσία συνυπάρχουν άριστα και το αποτέλεσμα σου χαρίζει ένα πολύ αξιόλογο έργο, με το σασπένς να κρατάει μέχρι τέλους.
