Όταν ο άλλος σε κάνει να αμφισβητείς τα συναισθήματα σου με ύπουλο τρόπο.Σου έχει τύχει να συζητάς με κάποιον και να αμφισβητείς τα συναισθήματα σου ή να ζητάς συγγνώμη για πράγματα που δεν μπορείς να θυμηθείς; Το πιθανότερο είναι ναι κι αυτή η ύπουλη ψυχολογική τακτική έχει όνομα: gaslighting. Η λέξης της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Merriam – Webster, που σίγουρα έχεις βιώσει κάποια στιγμή. Πρόκειται για μία μορφή συναισθηματικής κακοποίησης και χειραγώγησης, όπου το άτομο που την ασκεί, σε κάνει να αμφισβητείς τη δική σου πραγματικότητα. Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει!
Θυμάσαι εκείνη τη φορά που το αγόρι/κορίτσι σου εκμυστηρεύτηκε μπροστά σε παρέα μία προσωπική σου εμπειρία ενώ δεν ήθελες; Η λογική λέει πως αν παραδεχτείς ότι σε έφερε σε δύσκολη θέση, τότε θα νιώσει άσχημα και θα ζητήσει συγγνώμη. Αντ’ αυτού, η απάντηση που πήρες έμοιαζε κάπως έτσι: «Καλά, πώς κάνεις έτσι; Χαλάρωσε, δεν έγινε τίποτα». Πολύ σωστά μάντεψες, αυτό είναι ένα είδος gaslighting!
Γενικά, οι φράσεις και οι κινήσεις που υποδηλώνουν μία τέτοια συμπεριφορά είναι πάρα πολλές. Είναι όμως κι αυτές οι φράσεις που κάνουν μπαμ! Ακούγονται συχνότερα απ’ όλες και αποτελούν ξεκάθαρη απόδειξη πως η σχέση σου (ερωτική, φιλική, οικογενειακή) είναι τοξική. Στις παρουσιάζουμε για να πάρεις τα μέτρα σου!
«Δεν έγινε ποτέ αυτό»
Οι gaslighters έχουν την ξεχωριστή ικανότητα να ανατρέπουν τα πραγματικά γεγονότα και να σε πείθουν για τη φανταστική ιστορία που έβγαλαν από το μυαλό τους για να τους βολέψει. Ακόμα κι αν ήσουν μπροστά σε κάτι, θα επιμείνει ότι τα βγάζεις από το μυαλό σου! Θα επιμείνει τόσο, που στο τέλος θα αρχίσεις να αμφισβητήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Η επιθετικότητά του/της και η σιγουριά του/της σε κάνουν να αναρωτιέσαι «Λες να μη θυμάμαι καλά;» και να νιώθεις ενοχές πως τελικά κατηγορείς τον άλλον άδικα. Μια χαρά θυμάσαι και αυτ@ μια χαρά σε χειραγωγεί!
«Εσύ φταις, όχι εγώ!»
Ποτέ δεν φταίει εκείν@. Φταίει ο καιρός, φταίει ο Δίας, μα κυρίως φταις εσύ! Ξέρεις, είναι μεγάλο red flag κάποιος να μην παραδέχεται ποτέ τα λάθη του, κι ακόμα μεγαλύτερο να τα ρίχνει σε άλλους. Αυτό σημαίνει ότι δεν αφήνει κανένα περιθώριο να διορθωθεί κι επίσης έχει σκοπό να σε γεμίζει συνεχώς τύψεις για να τη βγάλει εκείν@ καθαρή. Καταντάει πολύ κουραστικό να πρέπει να απολογείσαι εσύ κάθε φορά για να μην είστε τσακωμένοι. Κι όλα αυτά, για ένα λάθος που δεν είναι καν δικό σου!
«Το έκανα για σένα, για το δικό σου καλό»
Μωρέεε ψυχούλα, για εμένα έκανες τέτοια θυσία; Μπούρδες!
Αναλόγως με την κατάσταση κάθε φορά, αυτή η τακτική μπορεί να γίνει πολύ χειριστική, γιατί καταφέρνει να κάνει τον άλλον να νομίζει πως ό,τι γίνεται, γίνεται για το καλό του. Τύπου, του/της χρωστάς χάρη! Τσακώθηκε με το άτομο που πέρασε από δίπλα σου ξιστά γιατί «Τον είδα εγώ σου την έπεφτε! Για σένα το έκανα όλο αυτό, να σε προστατέψω. Αλλά, βέβαια, είσαι αχάριστη». Αρχικά, σλατίνε ηρέμησε! Δεύτερον, πίστεψέ με, καμία πρόθεση δεν είχε να το κάνει για εσένα. Απλά δικαιολογεί τις πράξεις του, βγαίνει από πάνω και τον θεωρείς και ήρωα!
«Έκανα πλάκα, μην το παίρνεις προσωπικά»
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να αποφύγεις μία άβολη στιγμή ή μία κατάσταση που θα σε εκθέσει, αλλά θες σώνει και ντε να πεις την εξυπνάδα σου ή να θίξεις τον συνομιλητή σου; Να ρίξεις το φταίξιμο αλλού! Σε αυτή την περίπτωση, το αλλού είναι η «πλάκα» και το γεγονός ότι εσύ «δεν έχεις καμία αίσθηση του χιούμορ και τα παίρνεις όλα προσωπικά»! Φυσικά οι φίλοι, το ταίρι ή οι συγγενείς μας θα αστειευτούν πολλές φορές στο μεταξύ μας και είναι απόλυτα οκ. Αλλά όταν αυτό υπερβαίνει τα όρια, κάτι πάει λάθος. Τι κι αν σου έθιξε ό,τι θεωρείς πιο ιερό ή αν σε προσέβαλε ευθέως, ΗΤΑΝ ΠΛΑΚΑ, έλεος, πώς δεν το κατάλαβες; Ξενέρωτ@!
«Αν δε με πιστεύεις, ρώτα τον/την…»
Προφανώς και το ξέρει ότι δε θα μπεις στον κόπο να ρωτήσεις έναν άκυρο άνθρωπο για να τον μπλέξεις στη διαφωνία που έχετε μεταξύ σας και γι’ αυτό το κάνει. Αρχικά μπορεί να σκεφτείς ότι η σιγουριά του σημαίνει πως όντως έχει δίκιο. Δοκίμασε όμως να κάνεις ότι πας να πάρεις τηλέφωνο (ή πάρε και πραγματικά), και δες για πότε θα αλλάξει τροπάριο και θα σε πει παρανοϊκή και καχύποπτη. (Εκτός και αν το έχει προμελετημένο και μιλημένο, γιατί τέτοι@ είναι!)
«Δεν ξέρω τι περιμένεις να ακούσεις από εμένα»
Αυτό μπορεί να ειπωθεί και πάνω σε μία χαλαρή συζήτηση, όταν προσπαθείς να τους κάνεις να καταλάβουν την άποψή σου ή όταν τους φέρνεις αντιμέτωπους με τις λανθασμένες τους πράξεις. Πάνω στην άβολη στιγμή και στην έλλειψη άλλων πρόχειρων δικαιολογιών, θα πετάξουν αυτή την ατάκα για να σταματήσουν τη συζήτηση ή να αλλάξουν θέμα. Πολύ εποικοδομητικό.
«Μετά από όσα έκανα για σένα…»
Μία είναι η λέξη κλειδί εδώ: ΕΝΟΧΕΣ. Προσπαθεί να σε κάνει να νιώσεις άσχημα που τόλμησες να αμφισβητήσεις όλες τις θυσίες τ@ και με το παραμικρό τα ξεχνάς όλα και βάζεις τον εγωισμό σου πιο πάνω! Δηλαδή επειδή κάποιος σου προσφέρει λίγη αγάπη (αν το λες αγάπη αυτό, που λέει και η Marseaux), εσύ πρέπει να υπομένεις και να δικαιολογείς όλες τις σκατένιες συμπεριφορές. Sounds legit #ΝΟΤ.
«Πώς κάνεις έτσι;;; Είσαι πάντα τόσο υπερβολικ@ σε όλα»
Κανείς δεν είναι τέλειος, όπως και εμείς πολλές φορές μπορεί όντως να υπερβάλλουμε! Όμως στην περίπτωση του gaslighting οι ανησυχίες σου δεν είναι αρκετά σημαντικές για αυτ@, επομένως πρέπει να σταματήσεις να τους «κουράζεις» με τις υπερβολές σου. Αν ποτέ κάνεις αυτές τις σκέψεις, απλά αναλογίσου πόσες φορές αυτό το άτομο σε έχει βοηθήσει σε κάτι που σε απασχολούσε. Μήπως σε βγάζει πάντα υπερβολικ@ και μειώνει την αξία των συναισθημάτων σου;
Προφανώς και όλες αυτές οι φράσεις μπορεί και θα ειπωθούν σε καταστάσεις που δεν είναι gaslighting! Το θέμα είναι να μπορείς να ξεχωρίσεις πως η συστηματική τους χρήση σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες σημαίνουν ότι κάποιος σε χειραγωγεί. Με λίγα λόγια, αν νιώθεις μία μόνιμη δυσφορία και μία μόνιμη αμφισβήτηση, τότε πολύ πιθανόν να έχεις πέσει και εσύ στην παγίδα!
