Πριν κάτι χρόνια, το κίνημα #MeToo είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις στον κόσμο του Χόλιγουντ με ένα εξίσου μεγαλό κύμα γυναικών να προχωράει σε αποκαλύψεις για σεξουλική παρενόχληση από άνδρες του χώρου.
Σήμερα, στη χώρα μας, συμβαίνει κάτι αντίστοιχο (δυστυχώς), με αφορμή την καταγγελία της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου. Και για όσους αναρωτιούνται ακόμα γιατί αποφάσισε μετά από τόσα χρόνια να μιλήσει για το γεγονός, η απάντηση βρίσκεται στο παρακάτω άρθρο. Αλλά συνοψίζοντάς τη μέσα σε λίγες λέξεις, το έκανε ακριβώς για να δώσει δύναμη και κουράγιο σε άλλες κοπέλες που έχουν βιώσει το ίδιο ή κάτι παρόμοιο, ώστε να μιλήσουν και να απαιτήσουν, έστω και καθυστερημένα, δικαίωση.
Βέβαια, όσο κι αν αυτή θα ήταν η μεγαλύτερή μας ευχή, οι φοιτήτριες του ΑΠΘ που βρήκαν τη δύναμη να κάνουν γνωστή την ιστορία τους χάρη στην καταγγελία της πρωταθλήτριας, δεν είναι και οι μοναδικές. Υπάρχουν πολλές ακόμη γυναίκες εκεί έξω που το έχουν βιώσει ή και συνεχίζουν να το βιώνουν τώρα, αλλά δεν έχουν το θάρρος και το στήριγμα να αντεπιτεθούν.
Ελπίζουμε λοιπόν, όσο κάποιους τους πονηρεύει και τους δημιουργεί αμφιβολίες το χρονικό διάστημα που βγαίνουν στην επιφάνεια αυτές οι ιστορίες, να συνεχίσουν να βγαίνουν και να γίνονται έναυσμα για περισσότερα αντίστοιχα, θαρραλέα βήματα γυναικών.
Στο (λυπητερό) χορό, λοιπόν, που ξεκίνησε η Σοφία Μπεκατώρου, μπαίνουν πλέον και ορισμένες φοιτήτριες του ΑΠΘ από δύο διαφορετικά τμήματα, καταγγέλλοντας άσεμνες συμπεριφορές καθηγητών.
Η πρώτη περίπτωση που ήρθε στη δημοσιότητα αφορά πρώην καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, για την οποία μάλιστα έχουν πολλές κοπέλες να πουν κάτι και ευτυχώς το κάνουν! Οι αποκαλύψεις τους ωστόσο είναι πραγματικά πολύ θλιβερές, αφού μερικές από αυτές μετά το συμβάν αποφάσισαν ακόμη και να σταματήσουν τις σπουδές τους. Γιατί δε χρειάζεται η κατάληξη να είναι βιασμός για να καταστραφεί η ψυχολογία μιας γυναίκας, φτάνουν μερικά μόνο απαράδεκτα λόγια και χειρονομίες για να το καταφέρουν!
Η πρώτη καταγγελία λοιπόν για τον εν λόγω καθηγητή ήρθε από μια γυναίκα που πλέον μεγαλώνει την 11χρονη κόρη της, ενώ την εποχή που συνέβη το περιστατικό ήταν τριών μηνών έγκυος. Χάρη στη δική της πρωτοβουλία, ακολούθησαν κι άλλες πολλές αποκαλύψεις, τις οποίες έφερε στο φως το parallaximag.gr.
«Ήμουν μόλις στα 22, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής ΑΠΘ. Μία σχολή με χιλιάδες κορίτσια στους διαδρόμους και στις αίθουσες. Οι φήμες επικεντρώνονταν σε έναν καθηγητή. Πως καλεί τις φοιτήτριες με διάφορες προφάσεις στο γραφείο του και η πόρτα έμενε κάθε φορά κλειστή. Καμιά φορά και κλειδωμένη. Πολύ ευγενικός και εξωστρεφής κύριος, πολύ χαμογελαστός. Με δυσκολία το πιστεύαμε, ίσως φταίει και το γεγονός πως πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια η ενημέρωση σχετικά με τα νομικά δικαιώματα κάποιου ατόμου που έχει υποστεί παρενόχληση ήταν ελάχιστη, Η δύναμη του διαδικτύου, δε, ανύπαρκτη ακόμη.
Ήταν ένα απόγευμα λίγο μετά την εξεταστική του Φεβρουαρίου το 2009. Τον συνάντησα στον διάδρομο κοντά στο γραφείο του. Mε φώναξε με το μικρό μου. Μου είπε πως δεν έγραψα καλά στις εξετάσεις και του έκανε εντύπωση διότι παρακολουθούσα και συμμετείχα σε κάθε μάθημα. Μου είπε πως ακόμη δεν είχε στείλει τη βαθμολογία στη γραμματεία της σχολής και αν ήθελα να πηγαίναμε στο γραφείο του να δούμε ξανά το γραπτό μου. Πρότεινε να μου βάλει μεγαλύτερο βαθμό γιατί με συμπαθούσε. Του αντιπρότεινα να μου βάλει 4 και να δώσω ξανά το μάθημα στην επόμενη εξεταστική. Απάντησε πως ήταν πολύ εύκολο αυτό που ζητούσα, αλλά γιατί να μην μου έβαζε έναν μεγαλύτερο βαθμό, ώστε να μην χρωστάω ένα μάθημα ακόμη; Απάντησα πολύ ευγενικά πως τον ευχαριστώ, αλλά θα ήθελα να διαβάσω καλύτερα και να πάρω καλό βαθμό αξιοκρατικά. Ζήτησα την άδεια να φύγω από το γραφείο του γιατί ήμουν πολύ κουρασμένη και έγκυος στον τρίτο μήνα. Ενθουσιάστηκε με τα ευχάριστα νέα!
Με σήκωσε από την καρέκλα για να με αγκαλιάσει και να με συγχαρεί! Δεν πρόλαβα να αντιδράσω. Κόλλησε πάνω μου το σώμα του, ένιωθα την ανάσα του στον λαιμό μου. Είχα παγώσει, οι σφυγμοί μου είχαν ανεβεί, σκέφτηκα μόνο να προστατέψω την κοιλιά μου. Με έσφιξε και άρχισε να τρίβεται πάνω μου.
Προσπάθησα να τον απομακρύνω, αλλά ήμουν αδύναμη. Έτρεμα, ενώ εκείνος συνέχιζε να τρίβει το ευαίσθητο σημείο του στον γοφό μου. Απομακρύνθηκε μόνο όταν βράχηκε. Έφυγα γρήγορα από το γραφείο του. Δεν ήξερα τι να κάνω. Έμεινα στο κτίριο και αναζήτησα βοήθεια στο γραφείο ενός νεαρού καθηγητή που είχα άνεση να του μιλήσω. Μπήκα και ανάμεσα σε λυγμούς του είπα τι συνέβη.
Μου απάντησε πως με πιστεύει, αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτα γιατί ήταν απλώς λέκτορας. Γύρισα στο σπίτι, πήρα τηλέφωνο στην αστυνομία. Μου απάντησαν πως μπορούν να επέμβουν μόνο με μηνυτήρια αναφορά. Το έκλεισα. Δεν το συζήτησα ποτέ ξανά, φοβήθηκα πως δε θα μπορούσα να πάρω ποτέ πτυχίο. Τώρα εργάζομαι, τελειώνω το δεύτερο μεταπτυχιακό και μεγαλώνω την εντεκάχρονη, πλέον, κόρη μου με τις αξίες του αυτοσεβασμού και της αυτοδιάθεσης.»
Κάπως έτσι, όταν φαίνεται τόσο δύσκολη η διαδικασία αντιμετώπισης ενός τέτοιου φαινομένου, δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να συνεχίσει το έργο του και να στιγματίσει ακόμα περισσότερες ψυχές. Και βάσει των καταγγελιών που ακολούθησαν, είναι πραγματικά πολλές…
Μερικές από αυτές, αναφέρουν:
♦ «Έχω πάει στο γραφείο του να ρωτήσω τον βαθμό μου και δεν μου έλεγε τον βαθμό απλά μου έπιασε την κουβέντα και με ρωτούσε τι βαθμό πιστεύω ότι πήρα. Μου έκανε κομπλιμέντα τύπου “τι ωραία μάτια έχεις και τι ωραίο στήθος” (επί λέξη) και ότι έχω ανασφάλειες, το βλέπει στα μάτια μου. Δε με άφηνε να φύγω όσο προσπαθούσα ευγενικά και εγώ να φύγω (θυμάμαι είχε έρθει ένας μεταπτυχιακός φοιτητής και παρακαλούσα να κάτσει για να μη μου συμβεί κάτι). Όταν εν τέλει σηκώθηκα να φύγω με πίεζε να μου δώσει ένα φιλί. Τα υπόλοιπα απλώς τα διέγραψα από τη μνήμη μου από το σοκ. Δεν ξέρω πώς έφυγα, ευτυχώς δε συνέβη κάτι άλλο. Έφυγα όσο πιο γρήγορα μπορούσα.»
♦ «Ο λόγος που άφησα κάποτε τη σχολή και γύρισα χρόνια μετά. Είχα μπει στη σχολή ανίδεη, με τη νοοτροπία του σχολείου ακόμη, νομίζοντας ότι είμαστε σε απόλυτα προστατευμένο περιβάλλον και μου κάθισε βαριά τότε, αηδίασα και απέρριψα όλη τη σχολή αλλά μετά από χρόνια κατάλαβα πως ότι δεν αξίζει ένας αχαρακτήριστος για να στερηθώ τις σπουδές μου.»
♦ «Πήγα στο γραφείο του για να μου δώσει θέμα για την εργασία. Μου μιλούσε πολύ ήρεμα κι ευγενικά, μου έλεγε ότι είμαι πολύ όμορφη κοπέλα, ότι αποπνέω μια ευχάριστη αύρα, ότι έχω πολύ ωραίο χαμόγελο. Με ρώτησε από πού είμαι, πώς τα πηγαίνω με τη σχολή, τι σκέφτομαι να κάνω μετά. Αφού ήμουν μέσα στο γραφείο του κι εγώ δεν ξέρω πόση ώρα, έξω περίμεναν ουρά οι φοιτητές, σηκώθηκα να φύγω, φανερά αμήχανη, νιώθοντας εξαιρετικά άβολα. Μου είπε ότι δεν αντέχει, τόσο πολύ του αρέσει η αύρα μου, που θέλει να μου κάνει μια αγκαλια, οπότε ήρθε και κόλλησε πάνω μου. Δε θυμάμαι πόση ώρα κράτησε, θυμάμαι μόνο ότι έπαιζε μουσική, ότι φορούσε έντονο άρωμα κι ότι εγώ είχα μείνει κόκαλο κι ακίνητη. Βγήκα σε κατάσταση σοκ.»
♦ «Το πέσιμο γινόταν με το γάντι (γιατί ήταν ένας «καθωσπρέπει» κύριος) και δεν ήξερες πώς να αντιδράσεις… αν τα έλεγες μετά, μπορούσε να σε χαρακτηρίσουν τρελή και υπερβολική… ούτε η ίδια ήξερες αν παρεξηγείς τα λεγόμενά του, αλλά έπρεπε πάνω από όλα να είσαι ευγενική… το γεγονός ότι γινόταν από έναν τόσο «αθώο» και «ευγενικό» καθηγητή, το έκανε ακόμη πιο αφοπλιστικό… Η αηδία και το σοκ που ένιωθες όμως ήταν αληθινά… και έφευγες σοκαρισμενή, αηδιασμένη, μπερδεμένη, φοβισμένη και τρέχοντας… αυτό θα προσπαθήσω να διδάξω στα κορίτσια μου…δεν είναι η ευγένεια πάνω απ’ όλα… με λίγη ατυχία μπορεί να σου στοιχίσει πολύ ακριβά.»
Όπως φαίνεται, το μεγαλύτερο «εμπόδιο» που αντιμετώπισαν οι παραπάνω φοιτήτριες στο να αποκαλύψουν την ιστορία τους ή ακόμα και να αποδεχτούν οι ίδιες το πώς είχαν τα πράγματα, ήταν η κατά τ’ άλλα φιλική φυσιογνωμία του καθηγητή. Ποιος να τους πιστέψει ή και πώς να πιστέψουν ακόμα και οι ίδιες ότι ένας τέτοιος άνθρωπος θα είχε πονηρούς σκοπούς;
Η ΑΝ.εξάρτητη ΟΜ.ομάδα Ι.στορικού Α.ρχαιολογικού (σχήμα που συμμετέχει στα ΕΑΑΚ) μετά από αυτές τις εξελίξεις, εξέδωσε την ακόλουθη σχετική ανακοίνωση:
Ακόμη, ομάδα φοιτητών και αποφοίτων προχώρησε στη δημοσίευση του παρακάτω κειμένου:
Το τμήμα οφείλει να αναλάβει δράση και εάν και εφόσον δεν υπάρχει ένα παρελθόν ενεργειών πρέπει να ληφθεί πρωτοβουλία.
• Νομική υποστήριξη και ανάληψη εξόδων διαδικασιών από την νομική υπηρεσία του Α.Π.Θ. Ανάληψη του θέματος από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας.
• Δημιουργία επιτροπής διερεύνησης του θέματος με προτροπή και υποστήριξη των θυμάτων.
• Κινητοποίηση του συλλόγου καθηγητών και φοιτητών για την δημιουργία μόνιμης επιτροπής για την παρακολούθηση και διερεύνηση θεμάτων συγκεκριμένα έμφυλης βίας.
• Διαγραφή ακαδημαϊκών τίτλων του καθηγητή από το πανεπιστήμιο.
Σύμφωνα με το parallaximag.gr, για το συγκεκριμένο καθηγητή έφτασε το 2013 ανώνυμη καταγγελία στην τότε Πρυτανεία του Πανεπιστημίου. Σε επικοινωνία με τον πρώην πρύτανη του ΑΠΘ Γιάννη Μυλόπουλο, αυτός επιβεβαίωσε το περιστατικό, δηλώνοντας πως:
Πράγματι επί των ημερών της Πρυτανείας μου έφτασε στο γραφείο μου ανώνυμη καταγγελία που αφορούσε σε καθηγητή του τμήματος. Παρήγγειλα την πραγματοποίηση ΕΔΕ που θα έλεγχε τις καταγγελίες, δυστυχώς όμως δεν υπήρξαν επώνυμες καταγγελίες ώστε να στηριχθεί η καταδίκη και έτσι η υπόθεση πήγε στο αρχείο.
Δυστυχώς, τα φαινόμενα παρενόχλησης για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης δε σταματούν εδώ ωστόσο, αφού αντίστοιχες καταγγελίες γίνονται τις τελευταίες ώρες για καθηγητή του Γεωπονικού Τμήματος.
Όπως έγραψε στην ομάδα του Τμήματος στο Facebook πρώην φοιτήτρια:
«Με αφορμή μια καταγγελία από μια αθλήτρια ανοίγουν στόματα που έκλειναν για πολλά πολλά χρόνια. Αυτή η σιωπή έκλεινε μαζί της πόνο, απογοήτευση, κατεστραμμένα όνειρα, και ένα μεγάλο γιατί. Δέχτηκα σεξουαλική παρενόχληση από γνωστό καθηγητή της σχολής μας (σ.σ. Γεωλογικό ΑΠΘ) ο οποίος δεν μου πέρασε ποτέ το μάθημά του αν και το είχα δώσει τουλάχιστον δέκα φορές. Έκανα καταγγελία στον τότε πρόεδρο της σχολής ο οποίος ήθελε να με βοηθήσει αλλά μου είπε ότι προσπάθησαν και άλλες φοιτήτριες αλλά δεν κατάφεραν κάτι.
Το αποτέλεσμα ήταν να εγκαταλείψω τη σχολή μέχρι το 2016 που έμαθα ότι ο εν λόγω «καθηγητής» επιτέλους συνταξιοδοτήθηκε. Με μεγάλη χαρά ξαναξεκίνησα να διαβάζω και τελείωσα τη σχολή. Σήμερα έχω πτυχίο και μεταπτυχιακό στην περιβαλλοντική διαχείριση και εκπαίδευση. Αυτός ο «άνθρωπος» μου στέρησε την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, μου εγκατέστησε τον φόβο στην ψυχή μου και με έκανε να μην πιστεύω στη δικαιοσύνη. Είμαι σίγουρη πως δεν είμαι η μόνη που υπέστη τέτοια ταπείνωση. Καταθέτω την ψυχή μου με πλήρη επίγνωση των συνεπειών και είμαι στη διάθεση για περισσότερες πληροφορίες και ενέργειες».
Η εν λόγω ανάρτηση είχε ως αποτέλεσμα να φτάσει στα μέλη της παν/κής κοινότητας, με τον πρόεδρο του Τμήματος, κ. Κώστα Παπαζάχο να ζητά να έρθουν στο φως κι άλλες καταγγελίες, ενώ εξ αρχής εξέφρασε την πρόθεσή του να εξετάσει εξονυχιστικά το ζήτημα.
Μιλώντας στο GRTimes.gr συγκεκριμένα, αναφέρει ότι για πρώτη φορά βγαίνουν στο φως επώνυμες, γραπτές καταγγελίες, ενώ παράλληλα ζητάει από οποιονδήποτε έχει σχετικά στοιχεία να επικοινωνήσει μαζί του στο προσωπικό του κινητό τηλέφωνο, το οποίο και έγραψε δημόσια, σχολιάζοντας στην ανάρτηση της πρώην φοιτήτριας.
Στη συνέχεια προσθέτει ότι «Αν αποδειχτούν αληθινές οι καταγγελίες, σημαίνει ότι δεν ήμασταν ικανοί σαν τμήμα και σαν πανεπιστήμιο να αποτρέψουμε τέτοιες κακοποιητικές συμπεριφορές. Ακόμη χειρότερα, σημαίνει ότι δε φροντίσαμε να διευκολύνουμε τους φοιτητές να καταγγείλουν τέτοιου είδους ηθικά, ποινικά και διοικητικά κολάσιμες πράξεις».
«Όταν διαπιστώνεις κάτι τέτοιο εκ των υστέρων, είναι λογικό να νιώθεις ενοχή. Έχω έναν και μοναδικό σκοπό. Να λάμψει η αλήθεια και να αποκατασταθούν τα άτομα. Δε θα σταματήσω. Θα κάνω οτιδήποτε περνάει απ’ το χέρι μου, ακόμα και αν οι εν λόγω πράξεις έχουν ποινικώς παραγραφεί. Η ηθική αποκατάσταση σε τέτοιου είδους ζητήματα, είναι το σημαντικότερο».
Θέση για τις εξελίξεις, πήρε σήμερα το πρωί και ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Νίκος Παπαϊωάννου, ο οποίος απευθύνθηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης.
Σε δήλωσή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο ίδιος είπε: «Ενημέρωσα σήμερα την Εισαγγελία Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης για τα δημοσιεύματα που είδαν το Σαββατοκύριακο το φως της δημοσιότητας, σχετικά με καταγγελίες φοιτητριών ότι δέχθηκαν σεξουαλική παρενόχληση από διδάσκοντες στο Αριστοτέλειο. Ζήτησα επισήμως την παρέμβαση της Δικαιοσύνης, προκειμένου κάθε τέτοια υπόθεση που αφορά στο Πανεπιστήμιο να διερευνηθεί σε βάθος και οι υπαίτιοι να λογοδοτήσουν στον νόμο και να τιμωρηθούν».
«Ως πατέρας, ακαδημαϊκός δάσκαλος και ως πρύτανης που εκπροσωπώ το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, δηλώνω κατηγορηματικά ότι μέχρι τη στιγμή της δημοσιοποίησης των καταγγελιών δεν είχε περιέλθει σε γνώση της παρούσας διοίκησης του Πανεπιστημίου καμία καταγγελία. Είναι αυτονόητο ότι αν έχουν τελεστεί τέτοιου είδους πράξεις είναι αποτρόπαιες και χρήζουν διερεύνησης σε βάθος, προκειμένου να λάμψει η αλήθεια και να αφυπνιστούν συνειδήσεις. Με βάση όλα αυτά, η Δικαιοσύνη είναι η αρμόδια αρχή να παρέμβει και να διερευνήσει τις καταγγελίες, έτσι ώστε στο πλαίσιο του κράτους να προστατευτούν τα δικαιώματα των καταγγελλόντων, των καταγγελλομένων, και όλων των μελών του διδακτικού προσωπικού, που από τη στιγμή που δεν κατονομάζεται κανένας αυτομάτως είναι όλοι εν δυνάμει ύποπτοι.
Τέλος, κάλεσε οποιονδήποτε γνωρίζει κάτι να μιλήσει, διαβεβαιώνοντας πως η «κάθε καταγγελία θα ερευνάται σε βάθος, με ευαισθησία και προσήλωση στον στόχο να μην υπάρχουν τέτοια φαινόμενα μέσα στο Πανεπιστήμιο», καθώς επίσης ότι «το Αριστοτέλειο παρέχει το δίχτυ ασφαλείας για κάθε μέλος της κοινότητάς του που με τόλμη θα θελήσει να σπάσει τον κύκλο της σιωπής».
Με τις διαστάσεις που έχει πάρει το θέμα τις τελευταίες ώρες βέβαια, θα ήταν αδύνατο να μην τοποθετηθεί και η Υπ. Παιδείας, κ. Νίκη Κεραμέως, η οποία όπως δήλωσε, επικοινώνησε με τον Πρύτανη της σχολής ώστε να ενημερωθεί και να τονίσει πως οι διαδικασίες πρέπει να κινηθούν γρήγορα ώστε «να χυθεί άπλετο φως στις σχετικές υποθέσεις».
«Βάζουμε τέλος στη σιωπή, σπάμε την αλυσίδα του φόβου», όπως είπε χαρακτηριστικά η ίδια.
