Η πανδημία έχει αφήσει το στίγμα της σε όλους μας. Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση που έφερε μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά μας, με άλλους να επηρεάζονται περισσότερο κι άλλους λιγότερο. Άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, κοντινούς ανθρώπους, ενώ αναγκάστηκαν να μείνουν απομονωμένοι για πολύ καιρό από φίλους και οικογένεια σε κάποιες περιπτώσεις, πράγμα που δημιούργησε προβλήματα στην ψυχική τους υγεία.
Η ψυχολογία των φοιτητών, όσο περίεργο κι αν φαίνεται σε κάποιους, αποτέλεσε μεγάλο θύμα του κορωνοϊού. Με το ζήτημα αυτό ασχολήθηκαν αρκετές έρευνες του εξωτερικού, και όχι μόνο, αφού πρόσφατα είδαμε τα αποτελέσματα και μιας αντίστοιχης του Παν/μίου Πατρών, που απέδειξε ότι η εν λόγω ομάδα ατόμων σε καμία περίπτωση δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Το αντίθετο.
Αυτή τη φορά, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο συγκεκριμένα και η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τις τρεις μεγαλύτερες Ιατρικές Σχολές της χώρας (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ και Πατρών) σε συνεργασία με τη Γ’ Παθολογική Κλινική του νοσοκομείου «Σωτηρία» και το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, επικεντρώθηκε στους φοιτητές Ιατρικής, δίνοντας το αποτέλεσμα πιθανής κατάθλιψης για το 21,3% των συμμετεχόντων.
Όπως διαβάζουμε στο iatronet.gr, το δείγμα ήταν μεγάλο, αγγίζοντας τους 978 φοιτητές του 5ου και 6ου έτους σπουδών, αριθμός που σε ποσοστό μεταφράζεται ως 33% του συνόλου των φοιτητών Ιατρικής των δύο κλινικών ετών. Ο μέσος όρος των συμμετεχόντων ήταν 24,2 ετών και το 65,6% γυναίκες. Σχεδόν δύο στους τρεις φοιτούν στο 5ο έτος, το οποίο έμεινε εκτός κλινικής εκπαίδευσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τους 6οετείς στη διάρκεια της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων.
Στους συμμετέχοντες φοιτητές προωθήθηκε ερωτηματολόγιο 17 ημερών, μέσω των γραμματειών των ιατρικών σχολών και μέσω ειδικών ομάδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λήφθηκαν υπόψη δημογραφικά στοιχεία, όπως φύλο, ηλικία, ο τόπος σπουδών, η μόνιμη κατοικία, αν ο ίδιος ο φοιτητής ήταν ευπαθής απέναντι στον κορωνοϊό ή διέμενε με ευπαθείς ομάδες στη διάρκεια των σπουδών του.
Στο ερωτηματολόγιο οι φοιτητές κλήθηκαν να απαντήσουν μεταξύ άλλων, σε ερωτήσεις για την κλινική τους εκπαίδευση και άσκηση, για το εμβόλιο και άλλα ζητήματα, αλλά και για το αν η πανδημία και οι επιπτώσεις της στις σπουδές τους έχει μεταβάλλει τη θέλησή τους να ασκήσουν το ιατρικό λειτούργημα.
Χρησιμοποιήθηκαν ερωτήσεις από την κλίμακα του Κέντρου Επιδημιολογικών Ερευνών για την Κατάθλιψη, όπου ο φοιτητής καλούνταν να επιλέξει παράλληλα τα συναισθήματά του κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας. Υπήρξαν τέσσερις στήλες με 20 ερωτήσεις βασισμένες σε συναισθήματα και ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Όπως σημείωσε ένας από τους συντάκτες της μελέτης, ο κ. Κολιός: «Η συγχρονική μελέτη με βάση τις απαντήσεις διεξήχθη με βάση τον αλγόριθμο των Φουντουλάκη και συνεργατών, και στο τέλος τρέξαμε κάποιες δοκιμασίες ώστε να δούμε πιθανή σχέση της κατάθλιψης με κοινωνικοδημογραφικούς και άλλους παράγοντες».
Κάπως έτσι, έδειξε ότι το 21,3% των φοιτητών έχει πιθανή κατάθλιψη, με διάστημα εμπιστοσύνης 18,7% με 24%.
Το 16,5% των συμμετεχόντων δήλωσαν πως διαμένουν με ευπαθείς ομάδες κατά τη διάρκεια των σπουδών τους και το 29,9% ότι είχαν καθημερινή συναναστροφή με ευπαθή άτομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ ένα ποσοστό 5,7% δήλωσαν ότι είναι οι ίδιοι ευπαθείς για νόσηση από COVID-19.
Πάνω από τους μισούς φοιτητές δήλωσαν ότι τα συναισθήματά τους έχουν αλλάξει κατά πολύ σε σχέση με πριν από την πανδημία, ενώ λιγότερο από 10% δήλωσαν ότι δεν έχουν αλλάξει καθόλου.
Το γυναικείο φύλο, το να είναι ευπαθής ο ίδιος ο φοιτητής και το να διαμένει με ευπαθείς κατά τη διάρκεια των σπουδών του είναι παράγοντες κινδύνου για σημαντικότερα ποσοστά κατάθλιψης σε σχέση με το ανδρικό φύλο, το να μην είναι κάποιος ευπαθής και να μη διαμένει με ευπαθείς, αντίστοιχα.
Αντίθετα, δε βρέθηκε σημαντική συσχέτιση για μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης ανάμεσα σε 5oετείς και 6oετείς φοιτητές, ανάμεσα σε Ιατρική Αθήνας – Θεσσαλονίκης σε σχέση με τις άλλες, καθώς και το αν ταυτίζεται η πόλη σπουδών με την πόλη μόνιμης κατοικίας.
Ανάλογες μελέτες στο εξωτερικό έδειξαν εξίσου υψηλά ποσοστά κατάθλιψης σε φοιτητές Iατρικής, με μεγαλύτερο επιπολασμό στο γυναικείο φύλο. Άτομα με κατάθλιψη δήλωναν περισσότερες φορές αδυναμία συγκέντρωσης στα ηλεκτρονικά μαθήματα και μειωμένη ενεργό συμμετοχή σε αυτά, ενώ πολύ περισσότερες φορές δήλωσαν αυτά τα άτομα μείωση επιθυμίας άσκησης της ιατρικής σε σχέση με άτομα που δεν είχαν κατάθλιψη.
Ξανά σύμφωνα με τον κ. Κολιό: «Θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο αντίκτυπος στην επιστημονική και κλινική επάρκεια των φοιτητών αυτών στο μέλλον και αν αυτά τα ποσοστά θα παραμείνουν σταθερά ή θα μεταβληθούν μετά την πανδημία. Τέλος, αναγκαία είναι η λήψη ειδικών μέτρων για την ψυχική υγεία των φοιτητών ιατρικής καθώς χρειάζονται συγκεκριμένες δομές και παρακολούθηση της ψυχικής τους υγείας σε πραγματικό χρόνο, ώστε να υπάρχει άμεση παρέμβαση όποτε χρειάζεται».
