Αδιαμφισβήτητα, τα δικαιώματα της ελευθερίας και της ανεξιθρησκίας είναι κατοχυρωμένα. Έτσι, μπορούμε να έχουμε τα δικά μας ιδανικά, τη δική μας άποψη, να έχουμε ένα δικό μας τρόπο ζωής. Επιπλέον, το έγκλημα κι η παραβίαση των αρχών έχουν πάντα επιπτώσεις. Ακόμα κι αν ο εγκληματίας δεν τιμωρηθεί από την έννομη τάξη, μετά το έγκλημα ακολουθεί κάποια τιμωρία. Υπάρχει ένα τίμημα.
Ο Ρασκόλνικωφ, ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι στο μυθιστόρημα «Έγκλημα και Τιμωρία», ζει καθημερινά ένα μαρτύριο, αφού δολοφόνησε μια γριά τοκογλύφο και την αδερφή της. Η λογική του κι η προσπάθεια να είναι ψύχραιμος δίνουν τη θέση τους στο παραλήρημα, στο φόβο ότι τον διώκουν για να τον τιμωρήσουν. Ο ίδιος δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο του Μεγάλου, όπως αυτοί που εξουσιάζουν και διαπράττουν καθημερινά εγκλήματα και αυτοτιμωρείται. Με αυτήν την ιστορία μεταδόθηκε και μεταδίδεται ότι δεν μπορούμε τελικά να νικήσουμε το κακό με το κακό. Καμιά φορά ίσως δεν νικήσουμε. Πάντως, δεν είμαστε υπεράνθρωποι και ακόμα κι αν έχουμε ηθική αυτάρκεια, δρούμε καμιά φορά αντικοινωνικά. Έχει νόημα η εξιλέωση λοιπόν;
Σήμερα, το πέρας του Διαφωτισμού είναι απλά ένα πέρας και όχι πέρασμα για την πρόοδο. Κυριαρχεί ο βερμπαλισμός και η προσπάθεια επιβολής από δύο αντίθετα, αλλά το ίδιο ακραία μέτωπα. Το μέτωπο της επιστήμης που επιδιώκει με κάθε μέσο τη μελλοντική ευδαιμονία και το μέτωπο της προγονοπληξίας.
Στο ένα μέτωπο ανήκουν όσοι υποστηρίζουν την πρόοδο τόσο με το έργο τους, όσο και με την κατάρτισή τους, ακόμα και με τις καθημερινές τους συνήθειες, που είναι όμως κατά τα άλλα μαζικές. Η επιστήμη καταλήγει να εκμαυλίζει, επειδή στο όνομα της αλήθειας και της αντικειμενικότητας της, ο άνθρωπος θηρεύει το αδύνατο και επιδιώκει να το κάνει δυνατό. Η επιστήμη φαντάζει μια δύναμη που θα καταφέρει κανείς να την εξουσιάσει, γι’ αυτό και μέσω του έργου του, της ζωής του, των ιδεολογιών του, πλέκει έναν αστερισμό ιδιάζοντος «τζιχαντισμού» και με όποια αφορμή ή ηθικό τίμημα την ακολουθεί.
Στο άλλο μέτωπο, βρίσκονται όσοι αρνούνται πεισματικά την πρόοδο, με τη φενάκη της ηθικότητας και των λησμονημένων αξιών, της οικογένειας και της θρησκείας, του σεβασμού και τις κίβδηλες πράξεις αλληλεγγύης. Αντιστέκονται σε ό, τι φέρει παράλληλα το όνομα της δημιουργίας σε πολλά επίπεδα της προσωπικής τους ζωής. Στιγματίζουν και αυτοπεριορίζονται, σε βαθμό όμως που ακατάπαυστα ηθικολογούν ή καταλήγουν να διατάζουν. Συχνά, όχι με νόμιμο τρόπο. Τώρα, αλλά και στο παρελθόν είτε έφεραν το όνομα των σταυροφόρων ή των τζιχαντιστών ή απλά των πιστών χριστιανών που διώκουν τους απίστους και τους προσβάλλουν, προσπάθησαν να επιβληθούν.
Και τα δύο μέτωπα, είναι το ίδιο μονολιθικά. Η κρίση τους βρίσκεται στην άρνηση της χειραφέτησης και στη χίμαιρα της ευημερίας, άμα αυτή επικρατήσει της ιδεολογίας τους. Είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, τα πρόσωπα εμπλέκονται σε έναν ηδονικό εξανδραποδισμό, τον οποίο τον χαρακτηρίζει η επανάληψη. Το ζήτημα είναι η επιβολή τους. Συγχρόνως, αγνοούν εγωκεντρικά την τρυφηλότητα του τρόπου ζωής τους. Το δόγμα και η θρησκοληψία χαρακτηρίζουν και τις δύο περιπτώσεις, καθότι και οι δύο πλευρές ηχηρά διατρανώνουν την αποφασιστικότητα τους για αντίσταση στο διαφορετικό. Ο μηδενισμός αυτός δείχνει την «πενία» και τη φέρνει όμως και κυριολεκτικά σε κάθε επίπεδο, μαζί με την απάτη, την εξαπάτηση, την τρομοκρατία και τον θάνατο.
Η πίστη γίνεται αφορμή ηγεσίας, κατανίκησης. Πολύ εύκολα ωστόσο, παραμορφώνεται για να εξυπηρετήσει παρορμήσεις και ένστικτα. Καθότι κινητοποιεί με μεγάλη επιτυχία ό, τι το άτομο μηχανευτεί, είναι συνάμα μια κινητήριος δύναμη. Είναι ανάγκη όμως να σκεφτούμε, αν είναι εφαλτήριο ανέλιξης ή καταλήγει πια σε εμφύλιο και πλήρη έκπτωση της έννοιας «Άνθρωπος». Σε αλλοτρίωση, που είναι πρώτα απ’ όλα ατομική…
